پيش گفتار

استاندارد " راهنماي كاربرد استاندارد ايران – ايزو – آي اي سي 17020 " كه پيش نويس آن توسط كميسيون هاي مربوط تهيه و تدوين شده و در كميته ملي استاندارد مديريت كيفيت مورخ                           مورد تاييد قرار گرفته است . اينك به استناد بند يك ماده 3 قانون اصلاح قوانين و مقررات موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران مصوب بهمن ماه 1371 بعنوان استاندارد ملي ايران منتشر مي شود .

براي حفظ همگامي و هماهنگي با تحولات و پيشرفتهاي ملي و جهاني در زمينه صنايع ، علوم و خدمات استانداردهاي ملي ايران درمواقع لزوم تجديد نظر خواهد شد و هرگونه پيشنهادي كه براي اصلاح يا تكميل اين استانداردها ارائه شود ، در هنگام تجديد نظر در كميسيون هاي فني مربوط مورد توجه قرار خواهد گرفت. بنابراين براي مراجعه به استانداردهاي ملي ايران بايد همواره از آخرين چاپ و تجديد نظر آنها استفاده كرد.

در تهيه و تدوين اين استاندارد سعي شده است كه ضمن توجه به شرايط موجود و نيازهاي جامعه، در حد امكان بين اين استاندارد و استاندارد ملي كشورهاي صنعتي و پيشرفته هماهنگي ايجاد شود.

منابع و مآخذي كه براي تهيه اين استاندارد به كار رفته به شرح ذير است :

1- European Co-operation for Accreditation –November 2004- EA IAF/ILAC Guidance on the Application of ISO/IEC 17020 : 1998

 

فهرست مندرجات

پيش گفتار

مقدمه

1-     هدف

2-    دامنه كاربرد

3-    مراجع الزامي

4-    اصطلاحات و تعاريف

5-    راهنماي بندهاي استاندارد ايران – ايزو – آي اي – سي 17020

1-5- هدف و دامنه كاربرد

2-5- اصطلاحات و تعاريف

3-5- مقررات اداري

4-5- استقلال ، بيطرفي و درستكاري

5-5- رازداري

6-5- سازمان و مديريت

7-5- سيستم مديريت كيفيت

8-5- كاركنان

9-5- تسهيلات و تجهيزات

10-5- روشهاي بازرسي و روشهاي اجرايي

11-5- گواهينامه ها و گزارشهاي بازرسي

12-5- واگذاري كار به پيمانكار فرعي

13-5- شكايات و رسيدگي به اعتراضات

14-5- همكاري

 

پيوست الف

كتابنامه

كميسيون استاندارد راهنماي كاربرد استاندارد ملي ايران 17020 "

 

رئيس                                                                      سمت يا نمايندگي

تبريزي ، مرتضي                                   موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران

( فوق ليسانس مديريت اجرايي)

 

اعضاء

اخگر ، علي اكبر                                                    شركت كاروران

(فوق ليسانس علوم دريايي )

 

امامي ، عليرضا                                                     شركت بازرسي بين المللي سيزان

(ليسانس شيمي)

 

انتصاريان ، فرزين                                                گروه كارشناسان ايران

( فوق ليسانس مهندسي مكانيك )

 

جعفري ، سپيده                                                   شركت بازرسي فني ايرانيان

(ليسانس مهندسي صنايع)

 

خسروي ساماني ، جمشيد                  شركت بازرسي بين المللي شاردين آفرين

 

دادجو ، ماندانا                                                      شركت اس جي اس ايران

( فوق ليسانس مديريت بازرگاني )

 

دژبان خان ، فريبا                                                شركت اس جي اس ايران

( فوق ليسانس)

 

روحاني ، موسي الرضا                                          شركت مهندسي و بازرسي فني ايكا

( ليسانس مهندسي مكانيك )

 

زاهد طلبان ، علي                                                شركت بازرسي بين المللي ايران ( ايريتك)

(فوق ليسانس اقتصاد)

 

كارگزاري ، محمود                                                شركت بهستون صنعت نوين

(فوق ليسانس مهندسي الكترومكانيك )

 

كاظم سلطاني ، آيدين                                         شركت اطلس اينسپكشن

(فوق ليسانس علوم دريايي)

 

كليشادي ، احمدرضا                                           مركز تحقيقات صنايع انفورماتيك

(ليسانس مهندسي الكترونيك)

 

قليان فروشان ، علي اصغر                  سازمان هوا و فضا

(ليسانس مهندسي متالورژي)

 

مويدي ، شهروز                                                    شركت بازرسي سنجش آزاد

( فوق ليسانس علوم دريايي)

 

ميرخائف ، فرشيد                                                شركت بازرسي مهندسي و صنعتي ايران

( فوق ليسانس مهندسي برق)

 

اشرف جهاني ، آزيتا                                             موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران

( ليسانس تغذيه)

 

مقدمه

 

استاندارد ايران – ايزو – آي اي سي 17020 "كه معادل با استاندارد 17020 ISO/IEC  مي باشد معيارهاي (الزامات ) عمومي براي عمليات انواع سازمانهاي بازرسي كننده را تعيين و مشخص مي سازد . در اين استاندارد عناصر سيستم كيفيت نيز تشريح شده به نحوي كه بتوان آنها را در ارتباط با عناصر مرتبط با ISO 9001 : 2000 نيز بكار برد . اگر سازمانهاي بازرسي كننده با روشي هماهنگ و منطبق با استاندارد ايران – ايزو – آي اي سي 17020 تاييد صلاحيت شوند ، آنگاه وجود يك استاندارد بعنوان راهنما براي كاربرد استاندارد ايران – ايزو – آي اي سي 17020 ضروري مي باشد كه استاندارد حاضر آن را فراهم مي سازد.

يكي از اهداف اين استاندارد اين است كه مرجع تاييد صلاحيت را قادر مي سازد تا كاربرد استاندارد ايران – ايزو – آي اي سي 17020 را براي ارزيابي سازمانهاي بازرسي كننده ، هماهنگ ساخته و گامي مهم در جهت نيل به شناسايي متقابل مراجع تاييد صلاحيت نيز برداشته شود . اين استاندارد براي سازمانهاي بازرسي كننده و نيز براي طرفهايي كه بر اساس گزارشها / گواهينامه هاي بازرسي تصميماتي اتخاذ مي كنند كاربرد دارد .

اين استاندارد مي تواند اساس و مبناي توافق نامه هاي شناسايي متقابل بين مراجع تاييد صلاحيت كننده را فراهم سازد و براي كاربرد سازگار استاندارد ISO/IEC 17020 ضروري شناخته مي شود. اعضاي توافق نامه هاي شناسايي چند جانبه و متقاضيان عضويت در اين توافق نامه ها ، يكديگر را در اجراي استاندارد ISO/IEC 17020 ارزيابي نموده و انتظار مي رود كه كل اين راهنما بوسيله مراجع تاييد صلاحيت بعنوان بخشي از مقررات عمومي پذيرفته شود.

واژه " بايد " در كل اين استاندارد براي نشان دادن مقرراتي است كه اجباري بوده و الزامات استاندارد ايران – ايزو – آي اي سي 17020 را منعكس مي سازد . واژه " بايستي " براي نشان دادن مقرراتي است كه اجباري نبوده و انتظار مي رود توسط سازمانهاي بازرسي كننده مورد استفاده قرار گيرد و روشي شناخته شده براي تامين الزامات مي باشند . سازمانهاي بازرسي كننده اي كه سيستم هاي آنها نتوانند به هر دليل اين استاندارد را بطور كامل اجرا نمايد ، تنها در صورتي براي مرجع تاييد قابل قبول خواهند بود كه الزامات بند مرتبط استاندارد ايران – ايزو – آي اي سي 17020 و هدف اين استاندارد را با روشي معادل تامين نمايند.

مرجع تاييد صلاحيت بايد همواره بي طرفي خود را طبق الزامات بند مرتبط استاندارد ايزو آي اي سي 17011 حفظ كند ، معهذالك مرجع تاييد صلاحيت بايد آمادگي داشته باشد تا در مورد اين راهنما و تفسير خود با مراجعه كننده گفتگو كند و در مواردي كه اقتضا نمايد به سوالات پاسخ دهد.

راهنماي كاربرد استاندارد ايران – ايزو – آي اي سي 17020

1- هدف

هدف از تدوين اين استاندارد تهيه راهنمايي به منظور تبييين و تشريح الزامات و معيارهاي مشخص شده در استاندارد ايران – ايزو – آي اي سي 17020 مي باشد.

 

2- دامنه كاربرد

اين استاندارد علاوه بر اينكه مي تواند بعنوان راهنمايي براي ارزيابي ، بازبيني و نيز صدور گواهينامه تاييد صلاحيت انواع مختلف سازمانهاي بازرسي كننده توسط مرجع تاييد صلاحيت كاربرد داشته باشد ، مي تواند براي انواع مختلف سازمانهاي بازرسي كننده جهت استقرار، اجرا ، حفظ و رعايت الزامات استاندارد ايران – ايزو – آي اي سي 17020 و انطباق با آن نيز مورد استفاده قرار گيرد. علاوه بر موارد فوق اين استاندارد بعنوان وسيله اي جهت حصول اطمينان استفاده كنندگان از خدمات بازرسي سازمانهاي بازرسي كننده در خصوص نحوه ارائه خدمات بازرسي و كيفيت آن بكار مي رود .

 

3- مراجع الزامي

مدارك زير حاوي مقرراتي است كه در متن اين استاندارد به آنها ارجاع داده شده است . بدين ترتيب آن مقررات جزئي از اين استاندارد محسوب مي شود . در مورد مراجع داراي تاريخ چاپ و يا تجديد نظر ، اصلاحيه ها و تجديد نظر هاي بعدي اين مدارك مورد نظر نيست . معهذا بهتر است كاربران ذينفع اين استاندارد امكان كاربرد آخرين اصلاحيه ها و تجديد نظر هاي مدارك الزامي زير را مورد بررسي قرار دهند . در مورد مراجع بدون تاريخ چاپ و يا تجديد نظر ، آخرين چاپ و يا تجديد نظر آن مدارك الزامي ارجاع داده شده مورد نظر است . استفاده از مراجع زير براي كاربرد اين استاندارد الزامي است :

 

1-3- استاندارد ايران – ايزو – آي اي سي 17020 : سال 1381 معيارهاي عمومي براي فعاليت انواع مختلف سازمانهاي بازرسي كننده

3-2- ISO/IEC 17000 : 2004 Conformity Assessment – Vocabulary and General Principles

 

4- اصطلاحات و تعاريف

در اين استاندارد اصطلاحات و يا واژه هاي مندرج در استاندارد

 ISO/IEC 17000 : 2004 Conformity Assessment – Fundamentals and Vocabulary

بكار مي رود.

 

5-  راهنماي بندهاي استاندارد ايران – ايزو – آي اي سي 17020

1-5- هدف و دامنه كاربرد

1-1-5- هنگام استفاده از استاندارد ايران – ايزو – آي اي سي 17020 و اين راهنما ، مرجع تاييد صلاحيت يا هر كاربرد ديگر نبايستي به الزامات اضافه يا كسر نمايد. كاربرد الزامات قانوني ، دولتي يا ساير خواسته هاي الزامي بايد در زمينه تاييد صلاحيت منعكس گردد.

2-1-5- آزمون انجام شده توسط شركت هاي بازرسي كننده در يكي از دو طبقه " عملكردي " و " تحليلي " قرار مي گيرد . در آزمون عملكردي به طور مثال آزمون بار جرثقيل بعنوان بخشي از فعاليت معمول آنها در فرايند بازرسي محسوب مي شود ، بنابراين در دامنه كاربرد استاندارد ايران – ايزو – آي اي سي 17020 قرار ميگيرد. آزمون تحليلي مانند آزمون هاي شيميايي و متالورژيكي ( كه بايد در داخل آزمايشگاه و تحت شرايط كنترل شده محيطي و با استفاده از تجهيزات پيچيده يا روشهاي اجرايي آزمون انجام گيرد). بعنوان فعاليت آزمايشگاهي محسوب مي شود و بنابراين در دامنه كاربرد استاندارد ايران – ايزو – آي اي سي 17020 قرار نمي گيرد . چنانچه سازمان بازرسي كننده آزمون هاي تحليلي بعنوان بخشي از فعاليت هاي بازرسي خود را انجام دهد ملزم به رعايت الزامات استاندارد ايران – ايزو – آي اي سي 17020 مي باشد.

 

2-5-  اصطلاحات و تعاريف

1-2-5- تعريف " بازرسي " با تعريف " آزمون " و " گواهي كردن محصول " اشتراكاتي دارد ، ولي تفاوت مهم اين است كه بسياري از انواع " بازرسي " شامل قضاوت حرفه اي جهت تعيين قابليت پذيرش بر مبناي الزامات عمومي است. بنابراين سازمان بازرسي كننده بايد نشان دهد كه قابليت و صلاحيت لازم جهت انجام بازرسي را دارا مي باشد.

2-2-5- به طور كلي بازرسي مستلزم تعيين صريح و مستقيم انطباق يك محصول معين و منحصر بفرد و يا تعداد كمي از محصولات با الزامات و نيازمنديهاي خاص و عام است ( كه اغلب نيز كاري پيچيده و حساس است ) در حالي كه گواهي محصول عمدتاً متضمن تعيين غير مستقيم انطباق مجموعه محصولات با تعداد زياد ، با الزامات خاص است . ( به جدول 1 مراجعه شود)

3-2-5- دامنه استاندارد ايران – ايزو – آي اي سي 17020 ، گواهي كردن سيستم مديريت كيفيت را در بر نمي گيرد . هرچند ممكن است براي سازمان بازرسي كننده بررسي جنبه هاي خاصي از سيستم مديريت كيفيت يا ساير سيستمهاي مدون به منظور توجيه نتايج بازرسي ضروري باشد ، بطور مثال آزمون فرايندها ( به يادآوري بند 1-2 استاندارد ايران – ايزو – آي اي سي 17020 مراجعه شود )

 

4-2-5- در اين استاندارد واژه " محصول " شامل " طراحي محصول " ، " خدمت " ، " فرآيند " و " كارخانه " بطوري كه در بند 1-2 استاندارد ايران – ايزو – آي اي سي 17020 شرح داده شده ، مي باشد .

5-2-5- با توجه به دامنه وسيع صنايع مورد بازرسي توسط سازمانهاي بازرسي كننده ، تعاريف و اصطلاحات جايگزين مي تواند براي موضوع مورد بازرسي استفاده شود .

 

 

 

جدول 1 – برخي از تفاوت هاي بين بازرسي و گواهي كردن محصول

 

 

 

 

3-5- مقررات اداري

1-3-5- نمودار سازماني ، وسيله اي مفيد جهت نشان دادن موقعيت سازمان بازرسي كننده در ارتباط با سازمان بزرگتر مي باشد . نمودارهايي كه روابط با شركتها يا سازمانها وابسته و همچنين روابط بين قسمتهاي مختلف آن سازمان را بخوبي نشان ميدهد ، داعيه استقلال سازمان بازرسي كننده را بخوبي حمايت ميكند.

2-3-5- مرجع تاييد صلاحيت ، دامنه فعاليت براي سازمان بازرسي كننده تاييد صلاحيت شده را طي يك مدرك رسمي تحت عنوان زمينه تاييد صلاحيت در پروانه تاييد صلاحيت يا به همراه آن ارائه مي نمايد . زمينه تاييد صلاحيت توسط مرجع تاييد صلاحيت پس از مشورت با ارزيابان دخيل در امر ارزيابي سازمان بازرسي كننده تعيين مي شود .

زمينه تاييد صلاحيت بر اساس اطلاعاتي است كه توسط سازمان بازرسي كننده به همراه درخواست تاييد صلاحيت ارائه شده و حاكي از صلاحيت تصديق و اثبات شده سازمان بازرسي كننده مي باشد . پروانه تاييد صلاحيت و زمينه آن بايستي بر نوع سازمان طبق مندرجات بند 2-4 استاندارد ايران – ايزو – آي اي سي 17020 دلالت نمايد.

3-3-5- دامنه تاييد صلاحيت بايستي با عبارات كاملا دقيق در زمينه تاييد صلاحيت تعريف شود تا استفاده كنندگان و مشتريان بتوانند به دقت و بدون ابهام ، محدوده عمومي بازرسي ، نوع و گستره بازرسي و بر حسب نياز ، مقررات استانداردها يا مشخصات حاوي الزاماتي را كه بازرسي طبق آنها انجام ميگيرد را مشخص كنند.

4-3-5- عمليات بازرسي بايستي مبتني بر قراردادها يا سفارش بازرسي مربوطه انجام شود. هدف از اين الزام ، حصول اطمينان از وجود يك تفاهم روشن و مشخص بين سازمان بازرسي كننده و مشتري در مورد حدود و دامنه بازرسي است كه بر عهده سازمان بازرسي كننده مي باشد. در بسياري از حوزه هاي بازرسي ( به طور مثال بازرسي در عملكرد  محصول ، بر اساس مقررات ملي ) قراردادهاي اختصاصي با مشتريان امضاء شود در اين گونه موارد سفارش بايد در برگيرنده مدارك مشخصي نظير مقررات وضع شده توسط مقامات قانوني باشد.

5-3-5- از سازمان بازرسي كننده انتظار مي رود در هنگام تعيين سطح قرارداد بيمه نامه مسئوليت خود ، نشان دهد كه چه عواملي را در نظر گرفته است . يكي از عواملي كه بايستي مورد ملاحظه قرار گيرد احتمال خطرات در حين اجراي عمليات بازرسي است .

6-3-5- تاييد كفايت سطح پوشش بيمه مشتريان از مسئوليتهاي سازمان تاييد صلاحيت نمي باشد. انواع مسئوليت كه بوسيله بيمه نامه مسئوليت پوشش داده مي شود بطور مثال ميتواند شامل بيمه مسئوليت مدني كارفرمايان در قبال كاركنان ، بيمه مسئوليت مدني در قبال اشخاص ثالث و بيمه مسئوليت حرفه اي باشد.

يادآوري : سازمانهاي بازرسي كننده بايستي توجه خاصي به پوشش بيمه اي در هنگام انجام بازرسي در هر كشوري مبذول نمايند . زيرا كه الزامات قانوني هر كشور ممكن است با كشور متبوع سازمان بازرسي كننده تفاوت داشته باشد.

7-3-5- شرايط مورد اشاره در اين بند ، قراردادي و بر اساس شرايط تجاري بوده و شامل شرايط فيزيكي مكانهاي بازرسي نمي باشد.

8-3-5- سازمانهاي تاييد صلاحيت مسئوليت داوري در مورد صحت حسابهاي مالي سازمان بازرسي كننده را بر عهده ندارند.

4-5- استقلال ، بي طرفي و درستكاري

1-4-5- روشهاي اجرايي بايستي جهت حصول اطمينان از به دور بودن كاركنان سازمان بازرسي كننده از فشارهاي تجاري ، مالي يا ساير فشارهايي كه ممكن است بر داوري آنها تاثير بگذارد ، تدوين گردد.

2-4-5- طبقه بندي سازمانهاي بازرسي كننده تحت انواع (الف) ، (ب ) يا (پ) معياري اساسي در تعيين ميزان استقلال آنها مي باشد . استقلال قابل اثبات سازمان بازرسي كننده ، مي تواند اعتماد مشتريان را به توانايي سازمان بازرسي كننده در انجام عمليات بازرسي با بي طرفي و هدفمندي تقويت كند. واژه هاي شخص اول و شخص دوم به نحوي كه در استاندارد ايران – ايزو – آي اي سي 17000 شرح داده شده در استاندارد ايران – ايزو – آي اي سي 17020 بكار برده نشده است . زيرا كه اين واژه ها كاربرد مفيد نخواهند داشت . لذا از آنجا كه تفكر مرسوم براي ساليان متمادي بر اساس واژه هاي شخص اول ، دوم و سوم بوده است . لذا ضروري است كه برخي توضيحات در مورد ارتباط بين دو طبقه بندي به شرح زير داده شود :

1-2-4-5- سازمان بازرسي كننده نوع " الف "

سازمان بازرسي كننده نوع الف براي ادعاي بي طرفي خود از ساير طرفهاي دخيل بايد بطرق زير نشان دهد كه داراي هيچگونه رابطه مستقيم با طرفهاي ذينفع و ذيربط در طراحي ، ساخت ، تامين ، نصب ، خريد ، مالكيت ، استفاده يا نگهداري اقلام بازرسي شده يا اقلام مشابه رقابتي نمي باشد :

- مالكيت عامل ( بغير از مواردي كه مالكين قادر به تاثير گذاري بر نتايج بازرسي نمي باشند . )

يادآوري : مثالي روشن در اين مورد هنگامي است كه تعداد زيادي سهام دار وجود دارند ، لكن آنها بطور انفرادي يا گروهي امكان تاثير گذاري بر خط مشي ها ، راهبرد يا عمليات سازمان بازرسي كننده را ندارند.

- مالكيت عام افراد منصوب در هيات مديره ( يا معادل آن ) سازمانها ( بغير از مواردي كه آنها سمتهايي دارند كه بر نتايج بازرسي تاثير نمي گذارند )

يادآوري : مثالي روشن در اين مورد هنگامي است كه يك بانك ، سرمايه گذار در يك شركت مي باشد و ممكن است بر انتصاب يك نفر در هيات مديره به عنوان ناظر بر اعمال مديريت شركت دخالت كند ولي اين فرد در تصميم گيريها دخالت نخواهد داشت.

- گزارش دهي مستقيم به مديريت رده بالا

- مفاد قرارداد ، تفاهمات غير رسمي يا ساير مواردي كه ممكن است توانايي تاثير گذاري بر نتايج بازرسي را داشته باشد .

علاوه بر موارد بالا ، اگر ساير بخشهاي يك سازمان بازرسي كننده مستقيماً در طراحي ، ساخت ، تامين ، نصب ، خريد ، مالكيت ، استفاده يا نگهداري اقلام بازرسي شده يا اقلام مشابه رقابتي دخيل باشد و آن بخشها هويت جدا و رسمي نداشته باشند ، نبايد به عنوان سازمان بازرسي كننده نوع الف شناخته شود.

مدير ارشد اجرايي يك شخصيت حقوقي كه سازمان بازرسي كننده بخشي از آن است بايد خط مشي خود را جهت حفظ وضعيت سازمان بازرسي كننده نوع الف شرح داده و مستند نمايد. مرجع تاييد صلاحيت شواهد اجرايي اين خط مشي را بر حسب طرفهاي ذينفع در مالكيت ، اساسنامه و ساختار تشكيلاتي هيات مديره ، روش هاي تامين مالي ، روشهاي تصميم گيري و ساير عواملي را كه ممكن است بر بي طرفي ، استقلال و درستكاري سازمان بازرسي كننده نوع الف تاثير بگذارد را بررسي خواهد كرد.

2-2-4-5- سازمان بازرسي كننده نوع "ب "

دو مشخصه اي كه توسط آنها سازمان بازرسي كننده نوع ب را مي توان شناسايي كرد بشرح زير است :

- سازمان بازرسي كننده نوع ب ، يك بخش مشخص ، تفكيك شده و قابل شناسايي از سازماني مي باشد كه در طراحي ، ساخت ، تامين ، نصب ، استفاده يا نگهداري اقلامي كه بازرسي ميكند دخيل است.

- سازمان بازرسي كننده نوع ب ، خدمات بازرسي را محصراً به سازمان مادر خود ارائه ميكند. يك سازمان بازرسي كننده نوع ب ممكن است كه بخشي از سازمان تامين كننده و يا استفاده كننده باشد.

- هنگامي كه سازمان بازرسي كننده نوع ب كه بخشي از سازمان تامين كننده مي باشد ، اقلامي را كه توسط يا براي سازمان مادر ساخته مي شود بازرسي مي كند و اين اقلام به بازار يا ساير طرفها عرضه مي شود ، در چنين حالتي بازرسي شخص اول را انجام داده است .

- هنگامي كه سازمان بازرسي كننده نوع ب كه بخشي از يك سازمان استفاده كننده مي باشد ، اقلامي را كه توسط تامين كننده جهت استفاده سازمان مادر تهيه و تامين مي گردد مورد بازرسي قرار مي دهد و اين تامين كننده جزئي از سازمان مادر نبوده و هيچ ارتباطي نيز با سازمان مادر ندارد ، بازرسي از نوع شخص دوم را انجام داده است .

3-2-4-5- سازمان بازرسي كننده نوع " پ"

سازمان بازرسي كننده نوع پ در فعاليتهاي طراحي ، ساخت ، تامين ، نصب ، استفاده يا نگهداري اقلامي كه بازرسي ميكند دخيل است . بازرسي هاي انجام شده توسط آن ممكن است كه شامل بازرسي هاي شخص اول ، شخص دوم و نيز نوعي از بازرسي هاي انجام شده مشابه سازمان بازرسي كننده نوع ب باشد . گرچه سازمان بازرسي كننده نوع پ از سازمان بازرسي كننده نوع ب به دلايل زير متمايز مي باشد :

- يك سازمان بازرسي كننده نوع پ نياز به اينكه بخش تفكيك شده اي از سازمان مادر باشد ، ندارد ولي بايد در داخل سازمان خود قابل شناسايي باشد . يك سازمان بازرسي كننده نوع پ ممكن است كه خودش طراح ، سازنده ، تامين كننده ، نصب كننده ، استفاده كننده يا نگهدارنده اقلامي باشد كه بازرسي مي كند .

- سازمان بازرسي كننده پ ممكن است كه خدمات بازرسي خود را براي بازار ، شخص و يا سازمانهاي بيروني ديگر ارائه دهد . بطور مثال اين نوع سازمان بازرسي كننده ممكن است كه كالاهاي عرضه شده بوسيله خود يا سازمان مادر را كه توسط سازمان ديگري استفاده مي شود بازرسي كند. همچنين ممكن است اين نوع سازمان بازرسي كننده خدمات خود را به ساير سازمانها ارائه كند. اين خدمات بازرسي شامل بازرسي اقلامي مشابه با اقلامي كه توسط خود يا سازمان مادر طراحي ، ساخت ،تامين ، نصب ، استفاده يا نگهداري مي شوند، مي باشد . بنابراين مي توان اين نوع فعاليت هاي بازرسي را رقابتي تلقي كرد.

بازرسي هاي انجام شده توسط سازمان بازرسي كننده نوع پ را نمي توان بعنوان بازرسي هاي شخص سوم طبقه بندي كرد زيرا كه اين نوع از سازمانهاي بازرسي كننده الزامات مربوط به استقلال و عمليات اجرايي بي طرفانه اي را كه در سازمان بازرسي كننده نوع الف كه در پيوست الف استاندارد ايران – ايزو – آي اي سي 17020 تاكيد شده است برآورده نمي كند. سازمان بازرسي كننده نوع پ ممكن است كه با برخي از معيارهاي مربوط به عدم وابستگي به ساير ذينفعان اقتصادي ، دخيل نبودن در فعاليتهاي متعارض و عمليات عاري از تبعيض كه از ويژگيهاي سازمان هاي بازرسي كننده نوع الف و ب است ، انطباق داشته باشد . با اين وجود تا زماني كه همه الزامات خاص سازمانهاي بازرسي كننده نوع الف و ب را حائز نشوند سازمان بازرسي كننده نوع پ شناخته خواهند شد.

هر يك از فعاليت هاي طراحي ، ساخت ، تامين ، نصب ، خدمات دهي ، نگهداري و بازرسي سازماني كه توسط سازمان بازرسي كننده نوع پ انجام مي شود نبايستي توسط يك فرد انجام گيرد و مورد استثناء زماني مي باشد كه الزامات قانوني يا ساير الزامات تصريحي ، صريحاً به يك شخص از سازمان بازرسي كننده نوع پ اجازه دهد كه هر يك از فعاليت هاي طراحي ، ساخت ، تامين ، نصب ، خدمات دهي ، نگهداري همراه با بازرسي سازمان ديگر را انجام دهد.

5-5- رازداري

1-5-5- سازمان بازرسي كننده بايستي به منظور رعايت الزامات رازداري مربوط به مشتري ( بند 12-3 استاندارد ايران – ايزو – آي اي سي 17020 ) داراي خط مشي مستند در سيستم مديريت كيفيت ، توسط خود يا هر پيمانكار فرعي گمارده شده از سوي او ، بوده و الزامات مرتبط قانوني را مورد ملاحظه قرار دهد. در اين ارتباط بايستي روشهاي اجراي براي بازرسي هاي اجباري را تعيين و تدوين نمايد كه چه كسي علاوه بر مشتري حق دسترسي به نتايج را دارد .

6-5- سازمان و مديريت

1-6-5- اندازه ، ساختار و تركيب سازمان بازرسي كننده بايد در مجموع جهت اجراي كامل وظايف مرتبط با بازرسي ، شايستگي و كفايت لازم را دارا باشد.

2-6-5- سازمان بازرسي كننده بايستي يك نمودار سازماني روزآمد داشته باشد كه در آن سمت ها و حدود مسئوليتها براي كاركنان داخل سازمان بازرسي كننده و ارتباط آنها با يكديگر به روشني مشخص شده باشد. همچنين در صورتي كه علاوه بر فعاليت هاي بازرسي ، فعاليت هاي ديگري در سازمان بازرسي كننده انجام شود ، لازم است مرز بين فعاليت هاي بازرسي و ساير فعاليت ها به روشني نشان داده شود . سمت مدير فني ( به بند 3-6 استاندارد ايران – ايزو – آي اي سي 17020 رجوع شود ) بايستي به روشني در نمودار سازماني نشان داده شده باشد.

3-6-5- براي هر سمتي كه در سازمان بازرسي كننده مي تواند بر كيفيت بازرسي يا سوابق بازرسي ها موثر باشد ، جزئيات مسئوليتها بايستي در مدارك سيستم كيفيت سازمان درج گرديده باشد ( به بند 3-7 استاندارد ايران – ايزو – آي اي سي 17020 مراجعه شود ) .

4-6-5- ميزان پيچيدگي و حدودي كه كاركنان مي توانند كارهاي متعدد داشته باشند ، بستگي به اندازه سازمان دارد.

5-6-5- براي فعاليت هاي مختلف ممكن است بيش از يك شخص سمت مدير فني را داشته باشد كه در اين صورت مسئوليت هاي خاص هر شخص بايد شرح داده شده و مستند گردد.

6-6-5- سازمان بازرسي كننده بايستي بتواند نشان دهد كه ساختار سازماني آن به گونه اي سازمان دهي شده است كه فعاليت هاي بازرسان بوسيله افرادي كه با اهداف بازرسي ، روش هاي بازرسي و روشهاي اجرايي مورد استفاده و ارزيابي هاي نتايج بازرسي آشنا مي باشند ، نظارت مي گردد. گستره ، ماهيت و سطح نظارت اعمال شده بستگي به توانمندي و كارآمدي ، تجربه ، آموزش و دانش فني بازرسان و نوع بازرسي انجام شده دارد.

7-6-5- نظارت موثر بازرسي ها فقط در شرايطي مي تواند صورت گيرد كه ناظر بر حسب اقتضاء قادر به بازنگري مشاهدات واقعي و تصميمات بازرسي بوده و يا در غير اينصورت شخصاً قابل اعتماد بودن تصميمات بازرسي ها را تصديق نمايد.

8-6-5- نظارت بر كار بازرسان مي تواند شامل و نه لزوماً به بازنگري دوره اي گزارش هاي بازرسي جهت حصول اطمينان از انطباق با مقررات مرتبط ، روشهاي اجرايي سازمان بازرسي كننده و در صورت ضرورت الزامات مورد توافق در قرارداد با مشتري باشد.

9-6-5- پايش نحوه اجراي بازرسي ها بايستي شامل نظارت حضوري در محل بازرسي ها باشد. نظارت حضوري در محل بازرسي بايستي توسط كاركنان با صلاحيت فني ، كه با استقلال كامل در محل بازرسي حضور دارند ، انجام گيرد.

10-6-5- برنامه سازمان بازرسي كننده براي نظارت حضوري بر كار بازرسان بايستي به گونه اي طراحي و برنامه ريزي شده باشد كه در هر سال يك نمونه مورد نظارت حضوري قرار گيرد. هر كدام از بازرسان بايستي براي هر يك از زمينه هاي بازرسي كه توسط سازمان بازرسي كننده مجاز شمرده شده اند ، حداقل يكبار در دوره ارزيابي مرجع تاييد صلاحيت ( بطور معمول 3 الي 4 سال ) ، مورد نظارت حضوري قرار گرفته و سوابق بازرسي هاي مشاهده شده بايد نگهداري شود.

11-6-5- هدف از معرفي يك معاون ، تعيين جانشيني با صلاحيت لازم در غياب مدير مي باشد . سازمان بازرسي كننده الزامي به استخدام كردن معاون بطور دائم ندارد.

12-6-5- در سازماني كه غيبت يك شخص كليدي موجب توقف كار مي گردد ، ضرورت ندارد كه لزوماً براي وي معاوني تعيين گردد .

13-6-5- سمت هايي كه مي تواند بر كيفيت خدمات بازرسي تاثير گذارد ممكن است ، شامل سمتهاي مديريتي ، دفتري و ساير كاركنان و همچنين بازرسان باشد.

5-7- سيستم مديريت كيفيت

1-7-5- براي ارجاع ساده تر توصيه مي شود كه نظامنامه كيفيت سازمانهاي بازرسي كننده نشان دهد كه الزامات استاندارد ايران – ايزو – آي اي سي 17020 در چه قسمتهايي از سيستم مديريت كيفيت مورد اشاره قرار گرفته است . بطور مثال نظامنامه كيفيت ممكن است داراي يك جدول مرجع باشد .

2-7-5- سمت مدير كيفيت ( يا تحت هر نام ديگر ) بايد به وضوح در نمودار سازماني با ارجاع به بند 6-2 استاندارد ايران – ايزو – آي اي سي 17020 و بند 2-7-5- اين راهنما نشان داده شود . مديريت كيفيت بايد از هرگونه عواملي كه ممكن است بر كيفيت كار او اثر بگذارد فارغ باشد.

3-7-5- هدف از مميزي داخلي كيفيت ، تصديق بكارگيري روشهاي اجرايي مدون سازمان بازرسي كننده است . مميزي كيفيت بطور معمول توسط مدير كيفيت ، برنامه ريزي و سازماندهي شده و طبق برنامه از پيش تعيين شده كه كليه جنبه هاي سيستم مديريت كيفيت از جمله اجراي بازرسي را اجرا كند. دامنه ، تاريخ و برنامه زمانبندي شده و مشروح مميزي بايستي طراحي و طبق يك روش اجرايي مدون هدايت گردد.

اشخاص واجد صلاحيت برون سازماني نيز مي توانند مميزي هاي داخلي را انجام دهند. يك مميزي داخلي بايستي به گونه اي ترتيب داده شود كه سيستم مديريت كيفيت حداقل يك بار در سال مورد ارزيابي قرار گيرد. مميزي هاي داخلي بايستي اين اطمينان را بوجود آورد كه الزامات بند 10-6-5 اين استاندارد تامين گرديده است.

4-7-5- در صورتي كه يك سازمان بازرسي كننده داراي بيش از يك محل عملياتي باشد ، كليه جنبه هاي سيستم مديريت كيفيت و كليه محل ها بايد مورد مميزي كامل داخلي در طي دوره ارزيابي مرجع تاييد صلاحيت قرار گيرد .

ياد آوري : در اين بند منظور از " محل عملياتي " دفاتري غير از اداره مركزي مي باشد كه سوابق بازرسي در آنجا نگهداري و سيستم مديريت كيفيت مستقل از اداره مركزي اجرا و برقرار مي گردد.

5-7-5- بازنگري هاي مديريت بايستي هرگونه اطلاعات مرتبط ، از جمله گزارش هاي واصله از مسئولين نظارت و كاركنان حوزه مديريت ، نتايج مميزي هاي داخلي و ارزيابي هاي خارجي ، شكايات واصله از مشتريان ، تغييرات مورد نياز در سيستم مديريت كيفيت ، كفايت نيروي انساني و تجهيزات موجود ، برنامه هاي آينده ، و برآورد فعاليتهاي جديد ، كاركنان مورد نياز و نيازهاي آموزشي كاركنان جديد و قديم را مورد ملاحظه قرار دهد.

تناوب بازنگري هاي مديريت بايستي توسط سازمان بازرسي كننده با ملاحظه نتايج مميزي هاي داخلي و بازنگري هاي قبلي و گزارشات مرجع تاييد صلاحيت تعيين شود. بطور معمول سالي يكبار بعنوان حداقل تناوب بازنگري قابل قبول در نظر گرفته مي شود.

8-5- كاركنان

1-8-5- كاركنان دائمي ، كاركناني هستند كه توسط سازمان بازرسي كننده يا تحت قراردادي با سازمان بازرسي كننده استخدام شده اند. اين كاركنان ممكن است بطور تمام وقت يا پاره وقت استخدام شوند . هنگامي كه ضرورت دارد تا از كاركنان بطور موقت استفاده شوند بايستي براي دوره زماني كه سازمان بازرسي كننده از آنها استفاده ميكند بطور قراردادي استخدام شوند. سازمان بازرسي كننده بايستي اطمينان حاصل كند كه آن كاركنان داراي صلاحيت لازم بوده و بطور موثر تحت نظارت و طبق سيستم مديريت كيفيت سازمان بازرسي كننده انجام وظيفه مي نمايند.

2-8-5- سازمان بازرسي كننده بايد تعداد كافي كاركنان دائم واجد صلاحيت با تحصيلات ، آموزش ، دانش فني ، مهارتها و تجارب ضوري براي انجام كارها در طبقه ، محدوده و حجم كارهاي  در دست اقدام خود باشد.

3-8-5- سازمان بازرسي كننده تاييد صلاحيت شده بايستي قابليت هاي حرفه اي ، آموزش ، تجربه و سطح دانش مورد نياز جهت بازرسي هاي قابل انجام را تعريف و مدون نمايد ( به بند 6-6- استاندارد ايران – ايزو – آي اي سي 17020 مراجعه شود ) . مرجع تاييد صلاحيت بايستي تناسب قابليت ها ، آموزش ، تجربه و سطح اطلاعات را بر اساس دامنه تاييد صلاحيت ، ارزيابي و تاييد صلاحيت كند.

يادآوري : داشتن صلاحيت آموزشي كامل و تجربه به تنهايي تضميني براي شايستگي عملي در كار بازرسي يا داوري حرفه اي سالم نمي باشد .

4-8-5- سازمان بازرسي كننده ممكن است از ديگر سازمانهاي واجد صلاحيت براي آموزش كاركنان خود استفاده كند.

5-8-5- شناسايي نيازهاي آموزشي براي هر شخص بطور معمول بايستي حداقل يكبار در هر سال صورت گيرد. نتيجه اين بررسي بايستي بصورت طرحهاي مدون براي آموزشهاي بعدي يا در قالب شرحي مكتوب كه صراحتاً آموزش بعدي براي هر شخص در زمان حاضر را لازم نمي داند ، منعكس گردد.

6-8-5- هدف از اين سوابق نشان دادن صلاحيت هريك از كاركنان جهت اجراي وظايف خاص بازرسي و در صورت لزوم استفاده از تجهيزات ويژه مي باشد.

7-8-5- راهنماهاي سازمان بازرسي كننده مي تواند بعنوان يك آيين كار ، شامل موضوعاتي مرتبط با اخلاق حرفه اي ، بي طرفي ، ايمني شخصي ، ارتباط با مشتريان ، مقررات شركت و هر نوع ديگري از موضوعات مورد نياز جهت حصول اطمينان از هدايت كاركنان سازمان بازرسي كننده باشد.

9-5- تسهيلات و تجهيزات

1-9-5- سازمان بازرسي كننده نيازي ندارد كه مالك امكانات و تجهيزات مورد استفاده باشد. سازمان بازرسي كننده مي تواند امكانات و تجهيزات را به طرق ديگري بكار گرفته يا توسط شخص ديگري ( بطور مثال نصاب تجهيزات ) فراهم نمايد . در تمامي موارد نحوه دسترسي به تجهيزات بايد تعريف و مشخص شده و الزامات استاندارد ايران – ايزو – آي اي سي 17020 را برآورده سازد . مسئوليت مناسب بودن وضعيت كاليبراسيون تجهيزات مورد استفاده در بازرسي ، چه در مالكيت سازمان بازرسي كننده باشد يا نباشد منحصراً بر عهده سازمان بازرسي كننده بوده و قابل انتقال نمي باشد.

5-9-2- در صورتيكه شرايط كنترل شده محيطي مورد نياز باشد و مكانهايي خارج از سازمان بازرسي كننده مورد استفاده قرار گيرد ، سازمان بازرسي كننده بايستي شرايط محيطي اين مكانها را با تجهيزات كاليبره شده پايش نموده و نتايج بدست آمده را ثبت كند و در صورتيكه شرايط خارج از حدود قابل قبول جهت انجام عمليات بازرسي باشد ، موارد بايستي درج گردد.

3-9-5- به افراد غير مجاز نبايستي اجازه استفاده از تسهيلات و تجهيزات داده شود. در صورتيكه هر قلم از تجهيزات از كنترل مستقيم سازمان بازرسي كننده خارج شود ، اقداماتي بايد جهت تاييد مناسب بودن آن قبل استفاده مجدد صورت گيرد كه اين اقدامات بعنوان نمونه شامل بازرسي چشمي ، كنترل هاي عملكردي و يا كاليبراسيون مجدد مي باشد.

4-9-5- شناسايي هر يك از اقلام تجهيزات بسيار اهميت دارد ، حتي هنگامي كه سازمان بازرسي كننده فقط داراي يك نمونه اختصاصي باشد اين امر رديابي تجهيزات را به هنگامي كه به هر دليل جايگزين مي شوند امكانپذير مي سازد .

5-9-5- كليه تجهيزاتي كه در اندازه گيري و آزمون مورد استفاده قرار مي گيرند در صورتي كه نتايج اندازه گيري ها و آزمون هاي آنها تاثير قابل ملاحظه اي بر نتايج بازرسي داشته باشد بعنوان مثال نتايج حاصله در مورد انطباق با الزامات ، بايستي كاليبره شوند.

6-9-5- در مواردي كه از تجهيزاتي كه تحت كنترل سازمان بازرسي كننده نيست استفاده مي شود ، سازمان بازرسي كننده بايد قبل از استفاده از اين قبيل تجهيزات از رعايت تمامي الزامات مربوط به استاندارد ايران – ايزو – آي اي سي 17020 در اين زمينه اطمينان حاصل كرده و آن را تصديق كند. چنين تصديقي مدون بوده و سوابق آن نيز نگهداري مي شود . در مواردي كه انجام چنين تصديقي عملي نباشد ، سازمان بازرسي كننده نبايد نسبت به صدور گزارش تاييد شده اقدام كند و در صورتي كه صدور چنين گزارشي الزامي باشد اين موضوع بايد بطور واضح در گزارش بازرسي قيد شده و به اطلاع مشتري برسد .

7-9-5- تجهيزات اشاره شده تحت بند 9-6 استاندارد ايران – ايزو – آي اي سي 17020 همانگونه كه در بند 5-9-5 اين استاندارد تصريح شده است بايستي كاليبره بودن آنها بر حسب اقتضاء و بر اساس استانداردهاي ملي و بين المللي قابل رد يابي و شناسايي باشد.

8-9-5- هنگامي كه كاليبراسيون در داخل سازمان بازرسي كننده انجام مي شود ، بايستي از قابليت رديابي به استانداردهاي ملي ، با استفاده از استانداردهاي اندازه گيري مرجع كه براي هركدام از اين استانداردها سازمان بازرسي كننده داراي گواهي كاليبراسيون معتبر يا معادل آن از يك سازمان واجد صلاحيت مي باشد اطمينان حاصل شود. گواهي يا معادل آن بايستي جزئيات عدم قطعيت در اندازه گيري را به گونه اي شرح دهد كه براي تجهيزاتي كه با استفاده از يك استاندارد مرجع كاليبره شده اند مناسب باشد . براي اطلاعات بيشتر در مورد عدم قطعيت در اندازه گيري به استاندارد ايران – ايزو – آي اي سي 17020 مراجعه شود.

10-5- روشهاي بازرسي و روشهاي اجرائي

1-10-5- الزاماتي كه طبق آان بازرسي انجام مي شود بطور معمول در مقررات ، استانداردها و مشخصات تعيين گرديده است . اين مشخصات ممكن است كه شامل الزامات مشتري يا الزامات داخلي سازمان باشد. هنگامي كه روشهاي بازرسي و روشهاي اجرايي در مقررات ، استانداردها و مشخصات سازمان بازرسي كننده شرح داده نشده است ، سازمان بازرسي كننده بايد راساً دستورالعمل ها و روشهاي اجرايي بازرسي را تعريف كند.

2-10-5- در شرايط خاص ممكن است مشتري اطلاعاتي در اختيار سازمان بازرسي كننده قرار دهد تا هنگام بازرسي مد نظر قرار گيرد. اگر سازمان بازرسي كننده براي تعيين انطباق از اطلاعات داده شده توسط هر طرف ديگري استفاده كند بايستي قادر باشد كه نشان دهد اقدامات لازم را براي تصديق صحت و يكپارچگي اين اطلاعات اتخاذ كرده است.

3-10-5- روش بازرسي استاندارد روشي است كه منتشر گرديده است . بطور مثال بصورت استانداردهاي بين المللي ، منطقه اي يا ملي ، يا روشهايي كه توسط سازمان معتبر فني يا با همكاري تعدادي از سازمان هاي بازرسي كننده بصورت متون علمي مرتبط و يا مجلات انتشار يافته است . اين بدان معني است كه روش هايي كه توسط خود سازمان بازرسي كننده يا مشتري تدوين شده است به عنوان روشهاي غير استاندارد شناخته مي شود.

4-10-5- هر قرارداد يا درخواست بايستي بر حسب اقتضاء ( به يادآوري مراجعه شود) بوسيله سازمان بازرسي كننده جهت حصول اطمينان از موارد زير بازنگري شود :

الف – الزامات مشتري بطور كامل شرح داده شده ، مستند و درك مي شود

ب – سازمان بازرسي كننده قابليت تامين الزامات مشتري را دارد

پ – شرايط قرارداد مورد توافق مي باشد

ت – تجهيزات خاص مورد نياز شناسايي و تعيين شده اند

ث – نيازهاي آموزشي كاركنان شناسايي مي شوند

ج – الزامات قانوني شناسايي مي شوند

چ – الزامات ايمني شناسايي مي شوند

ح – حدود و ترتيبات واگذاري كار مورد نياز به پيمانكار شناسايي مي شود.

خ – نيازهاي مستند سازي شناسايي مي شود

د – قرارداد يا درخواست نهايي مورد پذيرش سازمان بازرسي كننده با نسخه اصلي كه طبق بند الف ، ب و پ بازنگري مي شود سازگار است .

ذ – سوابق بازنگري قرارداد بايد نگهداري شود.

يادآوري : براي درخواستهاي كاري معمول يا تكراري ، بازنگري ممكن است به ملاحظات زماني و منابع انساني محدود بوده و سابقه مورد قبول در اينگونه موارد با پذيرش و امضاي يك قرارداد بوسيله يك شخص مجاز قابل قبول مي باشد.

5-10-5- در شرايطي كه توافق هاي شفاهي مورد پذيرش باشند ، سازمان بازرسي كننده بايستي سابقه اي از كليه درخواستها و دستورات شفاهي دريافت شده با تاريخ آنها را نگهداري كند و هويت نماينده مشتري را شناسايي نمايد.

6-10-5- كاربرگها ، يادداشتها و ساير مداركي كه در هنگام بازرسي براي ثبت مشاهدات تهيه مي شوند بايد براي دوره زماني تعيين شده جهت مراجعات بعدي نگهداري و حفظ شوند.

7-10-5- روشهاي اجرايي مدون بايستي شامل رويه هايي جهت حصول اطمينان از ايمني كاركنان و در صورت اقتضاء حفاظت از محيط زيست باشد .

11-5- گواهينامه ها و گزارشهاي بازرسي

1-11-5- واژه هاي " گزارش " و  " گواهينامه " در اين بند بصورت مترادف استفاده شده اند . گرچه در اين استاندارد فرض بر اين است كه گزارشها توصيف مشروح بازرسي و نتايج آن مي باشند ، در حاليكه گواهينامه ها عموماً اظهارنامه هاي كوتاه رسمي در مورد انطباق با الزامات بوده كه بطور مثال در ارتباط با بازرسي اجباري صادر مي گردند.

2-11-5- هنگامي كه سازمان بازرسي كننده گواهينامه بازرسي صادر مي كند ممكن است كليه كارهاي انجام شده توسط سازمان بازرسي كننده را در بر نگيرد . در اينگونه شرايط لازم است كه مدارك جداگانه اي جهت نشان دادن كار انجام شده توسط سازمان بازرسي كننده نگهداري شود . بشرط آنكه آن مدارك قابليت رديابي به گواهينامه اصلي بازرسي را داشته باشند .

3-11-5- چنانچه مشتري به گزارش مشروح احتياجي نداشته باشد الزام نگهداري سوابق از بين نمي رود .

4-11-5- محتويات گزارش بازرسي يا گواهينامه بازرسي ممكن است بسته به نوع بازرسي و الزامات قانوني تغيير كند. در پيوست الزامي الف فهرستي از عوامل مورد نياز جهت درج در گزارش بازرسي و گواهينامه بازرسي ارائه گرديده است. برخي از عوامل مندرج در فهرست مزبور جهت انطباق با استاندارد ايران – ايزو – آي اي سي 17020 اجباري مي باشند و با علامت ستاره مشخص شده اند . اين فهرست هنگام تهيه گزارشها و صدور گواهينامه بازرسي بايستي مد نظر قرار گيرد.

5-11-5- هنگامي كه بازرسي براي تامين مقاصد قانوني انجام مي شود ، مقامات كشوري مي توانند الزامات خاصي را در ارائه گزارش نتايج بازرسي لحاظ نمايند.

6-11-5- سازمان بازرسي كننده تحت محدوده تاييد صلاحيت مي تواند گزارشها يا گواهينامه هاي بازرسي را براي فعاليت هاي بازرسي كه نشاندهنده وضعيت تاييد صلاحيت آن مي باشد و با واژه هاي عمومي در زمينه تاييد صلاحيت ( به بند 2-3-5 اين استاندارد مراجعه شود ) شرح داده شده است ، صادر كند بشرط آنكه آن گزارش ها و گواهينامه ها براي نوع مشخص از بازرسي و با استفاده از يك روش اجرايي فني معين صادر گرديده و به يك محدوده بازرسي ارجاع داده شود.

7-11-5- در كليه موارد بايد شخص مسئول تصديق و صدور گزارش يا گواهينامه بازرسي قابل شناسايي باشد.

8-11-5- مثالي از " به گونه اي ديگر تاييد كردن " گزارش يا گواهينامه بازرسي ، تاييد الكترونيكي ايمن يا مهر و موم مي باشد . در اين گونه موارد سازمان بازرسي كننده بايد قادر به نشان دادن ايمني اين روشها بوده و دسترسي به محيط ذخيره الكترونيكي كاملاً تحت كنترل باشد.

9-11-5- هيچگونه ابهام بين گزارش يا گواهينامه بازرسي داراي خطا با گزارش اصلاحي مرتبط قابل قبول نمي باشد . غالباً مي توان جهت اجتناب از اين قبيل ابهامات ، يك گزارش يا گواهينامه جايگزين با درج عباراتي صريح مانند " اين گزارش / گواهينامه جايگزين گزارش / گواهينامه شماره XYZ مي گردد " صادر نمود.

12-5- واگذاري كار به پيمانكار فرعي

1-12-5- واگذاري كار بازرسي ها به پيمانكار فرعي مي تواند فقط در شرايطي كه در زمينه تاييد صلاحيت سازمان بازرسي كننده بوده و در هنگامي انجام شود كه هريك از شرايط زير موجود باشد :

- يك حجم كار زياد و غير قابل پيشبيني و غير معمول وجود دارد و كاركنان كليدي بازرسي ظرفيت انجام اين حجم كار را نداشته و استفاده از امكانات و تجهيزات كليدي بطور موقت نامناسب مي باشد.

- بخش كوچكي از قرارداد با مشتري شامل نوعي از بازرسي است كه در زمينه تاييد صلاحيت سازمان بازرسي كننده گنجانده نشده يا خارج از قابليت و امكانات سازمان بازرسي كننده مي باشد . اين امر از ارزيابي پيمانكار فرعي بوسيله سازمان بازرسي كننده جلوگيري نمي كند.

2-12-5- هنگامي كه بخشي از كار بازرسي توسط پيمانكار فرعي انجام مي شود ، مسئوليت تعيين انطباق اقلام بازرسي شده با الزامات مربوط ، همواره بر عهده سازمان بازرسي كننده است .

3-12-5- هنگامي كه سازمان بازرسي كننده اشخاص يا كاركنان از سازمانهاي ديگر را جهت تامين منابع انساني يا تخصص هاي مورد نياز به خدمت ميگيرد ، در صورتي كه با آنها بطور رسمي قرارداد بسته و تحت سيستم مديريت كيفيت سازمان بازرسي كننده عمل نموده و داراي آموزش و سوابق معادل با كاركنان دائم باشند ( به بند 1-8-5 اين استاندارد مراجعه شود) پيمانكار فرعي شناخته نمي شوند.

4-12-5- صلاحيت يك پيمانكار فرعي مي تواند بر اساس يكي از شرايط زير نشان داده شود :

الف – پيمانكار فرعي كه داراي پروانه تاييد صلاحيت بر اساس استاندارد ايران – ايزو – آي اي سي 17020 يا 17025 براي بازرسي ها / آزمونهاي مرتبط بوده و گزارشها يا گواهينامه هاي تاييد شده را فراهم نمايد.

ب – بوسيله خود سازمان بازرسي كننده ، كه ارزيابي پيمانكار فرعي را طبق الزامات استاندارد ايران – ايزو – آي اي سي 17020 يا استاندارد ايران – ايزو – آي اي سي 17025 انجام مي دهد.

5-12-5- هنگامي كه ارزيابي پيمانكار فرعي توسط سازمان بازرسي كننده انجام مي گيرد ، آن سازمان بايستي نشان دهد كه گروه ارزياب داراي صلاحيت فني و اطلاعات لازم در مورد كاربرد استاندارد ايران – ايزو – آي اي سي 17020 و استاندارد ايران – ايزو – آي اي سي 17025 مي باشد.

6-12-5- چنانچه شايستگي پيمانكار فرعي بر اساس بخشي يا تمامي زمينه تاييد صلاحيت آن باشد ، زمينه تاييد صلاحيت آن بايد فعاليتهاي پيمانكاري فرعي را پوشش دهد و سازمان بازرسي كننده بايد سوابق قابل دسترسي جهت اثبات كنترل وضعيت پيمانكار فرعي را داشته باشد.

5-12-7- در صورتيكه پيمانكار فرعي بر اساس استاندارد مرتبط براي فعاليتهاي اختصاصي پيمانكاري فرعي تاييد صلاحيت نشده باشد ، سازمان بازرسي كننده بايد شواهد مناسب از صلاحيت پيمانكار فرعي ، مانند سوابق ارزيابي انجام شده توسط كاركنان واحد شرايط بر طبق روشهاي اجرايي مناسب را فراهم كند.

13-5- شكايات و رسديگي به اعتراضات

1-13-5- علل شكايات بايستي بعنوان بخشي از بازنگري مديريت تحليل گردد. بنابراين علل معمول مي توانند شناسايي شده و اقدام مناسب جهت كاهش شكايات در آينده صورت گيرد.

2-13-5- لازم به ياداوري است سازمان بازرسي كننده در صورتي نيازمند روشهاي اجرايي رسيدگي به اعتراضات مي باشد كه از طرف مقامات رسمي جهت انجام اين كار تعيين شده باشد.

14-5- همكاري

1-14-5- هدف از اين بند تشويق سازمان هاي بازرسي كننده به مبادله دانش فني و تجربيات ( با در نظر گرفتن حساسيت ها و محرمانه انگاشتن اطلاعات تجاري ) مي باشد . لذا بهتر است بمنظور بهبود استاندارد عمومي و سازگاري سازمانهاي بازرسي كننده تاييد صلاحيت شده با يكديگر تبادل دانش فني و تجربيات داشته باشند.

يادآوري : در مورد بندهايي از استاندارد ايران – ايزو – آي اي سي 17020 كه داراي توضيحي در اين استاندارد نمي باشند نيازي به ارائه راهنما نبوده است .

پيوست الف

عوامل مورد نياز در گزارشها و گواهينامه هاي بازرسي

(الزامي)

1-     عنوان مدرك *

2-    شماره شناسايي و تاريخ مدرك *

3-    نام صادر كننده مدرك *

4-    نام خريدار و فروشنده **

5-    حدود يا دامنه بازرسي سفارش داده شده *

6-    موضوع هاي بازرسي و در صورت امكان اجزاي موضوع بازرسي *

7-    اصلاحيه هاي صادره در مدارك خريد *

8-    شرح روش بازرسي *

9-    در صورت مرتبط بودن ، ويژگيهاي تجهيزات مورد استفاده *

10-  روش نمونه برداري و زمان و محل نمونه برداري

11-  چنانچه بخشي از عمليات بازرسي توسط پيمانكار انجام شده باشد ، نتايج بايد به وضوح قابل شناسايي باشد.

12- زمان و محل بازرسي

13- در صورت اقتضا، شرايط محيطي در هنگام بازرسي

14- نتايج بازرسي شامل تاييد انطباق و ذكر هرگونه نقص احتمالي يا ساير عدم انطباق هاي يافته شده (نتايج ممكن است به همراه جداول ، نمودارها ، نقشه ها و يا عكسها باشد ) *

15- اظهار اينكه نتايج بازرسي منحصراً مرتبط با سفارش داده شده يا موضوع بازرسي مي باشد

16- بيان تعداد نسخ گزارش بازرسي و دريافت كنندگان آن

17- علامت و مهر سازمان بازرسي كننده

18- نام ، سمت و امضاي اشخاص مسئول بازرسي ( اشخاص مجاز صادر كننده گواهينامه بازرسي ) *

 ياد آوري : عوامل اجباري مندرج در اين پيوست با علامت (* ) نشان داده شده اند.

 فعاليت هاي طراحي ، ساخت ، تامين ، نصب ، خدمات دهي ، نگهداري و بازرسي