شرکت های دانش بنیان
به منظور استفاده هرچه بيشتر از ظرفيتها و تواناييهاي موجود در دانشگاهها و موسسات پژوهشي مورد تاييد وزارت علوم، تحقيقات و فنّاوري و اعضای هیات علمی آنها و تحقق اهداف برنامه چهارم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي كشور (بند الف ماده 48 و ماده 51 قانون برنامه چهارم) شركتهاي دانش بنيان با شرايط زير ايجاد ميشوند:
شركت دانش بنيان به شركتي گفته ميشود كه از %1 تا %100 سهام آن متعلق به يك دانشگاه يا واحد پژوهشي و یا از 51 تا 100 درصد آن متعلق به اعضای هیات علمی دانشگاهها يا واحدهای پژوهشي باشد. در صورتي كه سهام دانشگاه كمتر از %50 باشد شركت دانش بنيان خصوصي است و در غير اينصورت شركت دانش بنيان دولتي است.
اهداف
1- ايجاد زمينه به كارگيري هرچه بيشتر تواناييهاي دانشگاهها و واحدهاي پژوهشي و اعضای هیات علمی در جامعه
2- تجاري سازي يافته هاي پژوهشي
3- ترغيب هيئت علمي دانشگاهها و واحدهاي پژوهشي براي فعاليتهاي بيشتر در رفع نياز جامعه و امكان افزايش درآمد اعضاء هيئت علمي
4- افزايش درآمدهاي اختصاصي دانشگاهها و واحدهاي پژوهشي
زمينه هاي فعاليت
1- انجام پژوهشهاي كاربردي و توسعهاي
2- ارائه خدمات تخصصي و مشاورهاي (خدمات علمي، تحقيقاتي و فني)
3- توليد محصولات با فنّاوري نوين(توسعه فنّاوري)
4- انجام خدمات نظارتي بر پروژههاي پژوهشي، اجرائي و مشاورهاي
5- ارایه خدمات توسعه کارآفرینی
6- ایجاد مراکز رشد و خدمات ایجاد و توسعه کسب و کار
7- ارایه خدمات توسعه محصول جدید
8- ارایه خدمات ایجاد و توسعه خوشه های کسب و کار
9- تشخیص فرصت های کارآفرینی
10- انجام خدمات توسعه فنّاوری
11- انجام خدمات ورود کسب و کارها به بازار بین الملل و جهانی کردن آنها
12- برنامه ریزی و اجرای طرحهای توسعه کارآفرینی در سطوح ملی، منطقه ای و محلی
انواع شركتهاي دانش بنيان
شركتهاي دانش بنيان به دو دسته کلی تقسیم می شوند:
1- شرکت هایی که فقط اعضای هیات علمی مالک آن هستند و 2- شرکت هایی که دانشگاه ها نیز مالکیت دارند.
الف- در صورتي كه سهام دانشگاه كمتر از %50 باشد، شركت دانش بنيان، شركتي خصوصي است كه بايد تابع قانون تجارت باشد و در اداره ثبت شركتها ثبت شود. دانشگاهها و واحدهاي پژوهشي ميتوانند بر طبق قانون هيئت امناءها پس از تصويب هيئت امناء در شركتهاي خصوصي سهامدار باشند و در بند الف ماده 48 قانون برنامه چهارم نيز به دولت اجازه داده شده است كه زمينه ساز و حامي تشكيل شركتهاي غيردولتي توسعه فنّاوري و شركتهاي خدمات مهندسي باشد.
ب- درصورتيكه سهام دانشگاه %50 يا بيشتر باشد، شركت دانشبنيان، شركتي دولتي است. در بند الف ماده 154 قانون برنامه سوم توسعه كه در ماده 51 قانون برنامه چهارم نيز تنفيذ شده است، دانشگاهها و واحدهاي پژوهشي دولتي مصوب ميتوانند پس از تصويب هيئت امنا شركت دولتي تاسيس كنند مشروط به اينكه:
www.irandoc.ac.ir
چگونگي ايجاد شركتهاي دانشبنيان
دانشگاهها و واحدهاي پژوهشي پس از تصويب امكان تاسيس شركتهاي دانشبنيان در آييننامه مالي و معاملاتي خود در هيئت امناء ميتوانند شروع به تشكيل شركتهاي دانشبنيان كنند. هر شركت دانشبنيان به پيشنهاد تعدادي از اعضاء هيئت علمي و تصويب دانشگاه يا واحد پژوهشي تاسيس خواهد شد و يا توسط دانشگاه و واحد پژوهشي به اعضاء هيئت علمي پيشنهاد ميشود. دانشگاهها و واحدهاي پژوهشي به صورتهاي زير ميتوانند در شركتهاي دانشبنيان سهامدار باشند:
1- به جهت اعتبار دانشگاه يا واحد پژوهشي بخشي از سهام شركت دانشبنيان به نام دانشگاه يا واحد پژوهشي ميشود. (حداقل %5)
2- به دليل استفاده از مورد يا موارد مشخصي از يافتههاي پژوهشي دانشگاه با واحد پژوهشي در شركت، بخشي از سهام شركت با توافق سهامداران (دانشگاه يا واحد پژوهشي و ديگر سهامداران حقيقي يا حقوقي) به نام دانشگاه يا واحد پژوهشي ميشود (در هر مورد استفاده بنا بر ارزش موضوع استفاده شده، سهام مربوطه ميتواند از %1 تا %100 باشد.)
3- به علت سرمايهگذاري مستقيم دانشگاه بخشي از سهام شركت دانشبنيان به نام دانشگاه است. (درصد متناسب با ميزان سرمايهگذاري است.)
4- به جهت خدمات ديگري كه دانشگاه به شركت دانشبنيان ارائه ميدهد بخشي از سهام به نام دانشگاه ميشود (متناسب با ميزان خدمات)
5- اگر شركت دانشبنيان دولتي باشد بدون نياز به ارائه هيچ خدماتي حداقل %50 سهام به نام دانشگاه يا واحد پژوهشي است.
6- هر دانشگاه در سال نخست میتواند يک شرکت مادر تخصصی راهاندازی کند.
7- ايجاد اين شرکتها با همکاری شهرداریها يا مشارکت دانشگاههای منطقه در اولويت میباشد.
تبصره1: شركت دانشبنيان بصورت شركتي و مستقل از تشكيلات دانشگاه اداره ميشود و دانشگاه به ميزان سهامي كه در شركت دانشبنيان دارد در مديريت آن تاثير گذار است و در سود و ضرر آن شريك است.
تبصره 2: سازمانهاي حقوقي (خصوصي يا دولتي) خارج از دانشگاه متناسب با ميزان سرمايهگذاري خود ميتوانند سهامدار شركت دانشبنيان باشند. (شكلگيري شركتهاي دانشبنيان با مشاركت صنايع دولتي يا خصوصي و دستگاهها و سازمانهاي اجرائي در موفقيت آنها تاثير دارد.) در صورتی که بيش از %50 سهام اينگونه شرکتها دولتی باشد بايد به تصويب هيات وزيران برسد.
تبصره 3: رييس و معاونين دانشگاه و واحد پژوهشي در زمان تصدي مسئوليت ميتوانند سهامدار شركتهاي دانشبنيان بشوند، و ليكن هيات مديره و مدير عاملی اينگونه شرکتها را تا زمان تصدی مسئوليت نمیتوانند داشته باشند.
تبصره 4: در شركتهاي دانشبنيان خصوصي اعضاء هيئت علمي دانشگاهها و واحدهاي پژوهشي متناسب با ميزان وقتگذاري و نوع فعاليت در شركت (علاوه بر انجام وظايف دانش بنيان) يا متناسب با ميزان مشاركت در مالكيت فكري موضوعي كه در شركت استفاده ميشود و يا متناسب با ميزان سرمايهگذاري واقعي(نه اسمي) كه در شركت دارند، سهامدار ميشوند.
تبصره 5: در شركتهاي دانشبنيان خصوصي، افراد حقيقي داخل يا خارج از دانشگاه يا واحد پژوهشي (غير از اعضاء هيئت علمي) ميتوانند به دلايل خاص و يا شرايطي كه دانشگاه يا واحد پژوهشي تعيين ميكند، صاحب بخشي از سهام بشوند.
تبصره 6: برای ایجاد شرکتهای دانش بنیان که اعضای هیات علمی صد در صد مالکیت را دارند، نیازی به تصویب دانشگاه نیست و احراز عضویت علمی متقاضیان تاسیس شرکت کافی است.