آخرین اخبار

آنفلوانزاي طيور

آنفلوانزاي طيور

يكي از مهمترين بيماريهاي تنفسي طيور است كه عفونت هاي شديدي را ايجاد كرده و خسارات اقتصادي سنگيني را به صنعت مرغداري در سرتاسر دنيا وارد نموده است . اين بيماري در بسياري از پرندگان از قبيل بوقلمون، طيور، مرغ شاخدار، كبك خاكستري، بلدرچين، غاز، يلوه، قرقاول، اردك ، قو، حواصيل و همچنين از پرندگان زينتي از جمله مينا، طوطي، سهره جدا گرديده پرندگان آلوده، ويروس را از طريق مجاري تنفسي، ملتحمه چشم و مدفوع دفع مي نمايند . بدين جهت احتمالا" نحوه انتقال ويروس به دو روش انتقال مستقيم بين پرندگان آلوده و حساس و نيز انتقال غير مستقيم شامل ذرات آئروسل و يا وسايلي كه در معرض آلودگي به ويروس هستند صورت مي گيرد. از آنجايي كه پرندگان مبتلا مقادير زيادي از ويروس را توسط مدفوع خود دفع مي كنند بنابراين آلوده شدن آب، دان، تجهيزات، سيلوي دان، قفس ها، لباس ها، وسايط نقليه و حشرات با مواد دفعي باعث پخش و انتشار ويروس مي گردد. از اينرو انتقال ويروس ها به مناطق ديگر توسط افراد، سرويس هاي تهيه و توزيع مواد و تجهيزات به سهولت انجام مي گيرد.

اين ويروس واجد 3 تيپ A, B, C ميباشد كه تيپ B,C فقط در انسان و تيپ A اين ويروس ها در انسان، خوك، اسب و در بسياري از گونه هاي پرندگان بيماريزا مي باشد.

در ايران بيماري آنفلوآنزاي طيور در تير ماه سال 1377 با تحت تيپ H9N2 بروز نمود كه اين تحت تيپ در گروه غير بيماريزا و يا نه چندان بيماريزا طبقه بندي گرديده و براي انسان نيز مخاطره اي نداشته اما به هر حال اين بيماري خسارات اقتصادي هنگفتي را بر صنعت طيور تحميل نمود و در نهايت، با تلاش هاي انجام گرفته و اقدامات پيشگيرانه از سوي سازمان دامپزشكي كشور اين سازمان موفق به كنترل بيماري در سطح كشور گرديد.

كنترل بيماري, نياز به همت جمعي و تلاش فردي براي دوري از آلودگي فارم و جلوگيري از انتشار بيماري در گله هاي فارم ضروري و اجتناب ناپذير است,‌كه براي اين امر رعايت نكات ذيل يادآوري مي شود:
1- انتخاب محل مناسب احداث مرغداري اصل اوليه قرنطينه است. يك مرغداري بايد به دور از ديگر فارم هاي مرغداري و تأسيسات وابسته مثل جوجه كشي و كشتارگاه و … و مطابق ضوابط نظام دامداري كشور احداث گردد تا امكان حضور و انتشار بيماري كاهش يابد.
2- طراحي مناسب فارم مرغداري از جمله نكات اصلي در پيشگيري و جلوگيري از انتشار بيماريها است و مي بايد دقت كرد كه بر خلاف تجهيزات , ساختمان را بعد از احداث نمي توان تعويض نمود, لذا مي بايد با رعايت تمامي نكات فني از جمله مسير وزش باد, تابش آفتاب و … و با استفاده از مصالح قابل ضدعفوني شعله دهي احداث نمود.
3- محصور نمودن محوطه مرغداري به جهت جلوگيري از ورود عامل بيماريزا به همراه ورود حيوانات وحشي, جوندگان و پرندگان از اهم مواردي است كه در طراحي مناسب سالن مرغداري مي بايد مدنظر گرفت.
4- به جهت جلوگيري از ورود افراد متفرقه و حتي بازديدكنندگان و كارگران مرغداري و … و احتمال ورود عوامل بيماريزا توسط آنها به فارم توصيه مي شود ساختمانهاي اداري و مسكوني در مدخل فارم طراحي شوند. بنابراين ضروري است كه رفت و آمد اينگونه افراد و وسايل حمل و نقل تنها از طريق درب ورودي انجام پذيرد تا قابل كنترل باشد.
5- تعبيه حوضچه ضدعفوني در ورودي فارم مرغداري و حتي در مدخل سالنهاي آن, از اصول مهم قرنطينه است, منتها نبايد تنها به وجود آن بها داد بلكه ارزش وجودي حوضچه ضدعفوني بسته به طراحي مناسب آن و كارآئي ماده ضدعفوني كننده موجود در آن است.
براي طراحي مناسب حوضچه ضدعفوني در ورودي فارم مرغداري, مطالب ذيل مي بايد مدنظر باشند:
الف) تمامي افراد و هرگونه وسيله حمل و نقل ناچار از عبور از طريق حوضچه ضدعفوني باشند.
ب) تمام دور چرخ وسيله نقليه حداقل يكبار به طور كامل در داخل حوضچه ضدعفوني, ضدعفوني شود.
ج) ارتفاع و عمق حوضچه , طوري باشد كه حداقل يك سوم يا نصف تاير در داخل آن ضدعفوني شود.
د) ماده ضدعفوني كننده داخل حوضچه مكررا“ تعويض گردد تا خاصيت خود را از دست ندهد و حتما“ از ماده ضدعفوني كننده مؤثري استفاده شود.
6ـ پنجره هاي سالن مرغداري و انباردان مي بايد به خاطر جلوگيري از ورود پرندگان و حشرات موذي و به غارت رفتن دان و آلودگي ناشي از حضور آنها , ‌با تور سيمي مسدود گردد. همچنين بايد از ورود جوندگان به فارم مرغداري جلوگيري كرد.
7) از ورود افراد متفرقه به مرغداري جلوگيري شود, مخصوصا“ ديگر مرغداران و كارگران آنها, ويزيتور و كاريابان كه با فارم هاي ديگر رفت و آمد داشته اند با حساسيت بيشتري مي بايد ممانعت شوند , در حاليكه بعضا“ جلسات صنفي مرغداري در فارم مرغداري انجام مي شود. كه اين امر انواع مختلف عوامل بيماريزا را گوشه و كنار منطقه به فارم مي رساند.
افرا د مجاز مثل كاركنان امور دامپزشكي, تنها با رعايت كامل اصول قرنطينه و با پوشيدن لباس كار, چكمه و … كه از سوي مدير مرغداري بايد تهيه و در دسترس باشد, وارد مرغداري شوند. بديهي است كه اين لباسها نيز مانند لباسهاي كارگران بايد مرتبا“ ضدعفوني شوند.
8) جوجه يا مرغ مي بايد از منابع معتبر و فاقد بيماريهاي شناخته شده خريداري شود و مهر تأئيد سازمان دامپزشكي مبني بر انجام واكسيناسيون هاي رايج و عاري بودن از بيماريهاي شناخته شده براي گله مادر را به همراه داشته باشد.
9) دان مرغ نيز مي بايد از منابع معتبر خريداري شود و مناطقي كه آلودگي و بيماري مسري در آن شايع نباشد, تهيه گردد. بديهي است كه اتخاذ شيوه صحيح اطلاع رساني از سوي اتحاديه ها و ديگر ارگانهاي مسئول مي تواند مرغدار را از وقوع بيماري منطقه اي و شيوع آن آگاه سازد و مرغدار با اجراي مسائل قرنطينه اي و بهداشتي از خسارات ناشي از اين امر پيشگيري نمايد.
10 ) امروزه در اكثر فارم هاي كشورهاي پيشرفته , اتاق قرنطينه تعبيه شده است كه كارگران را مجبور به استفاده از آن مي نمايد تا قبل از ورود به سالن,‌لباس و كفش خود را تعويض و دست و صورت خود را ضدعفوني نمايد. حتي براي احتياط بيشتر اين اتاق را به دو قسمت آلوده و غير آلوده تقسيم نموده اند. اختصاص دو كمد جداگانه براي لباسهاي تميز و لباس كار , براي هر كارگر در اجراي قرنطينه كامل كمك شاياني مي كند. رعايت بهداشت فردي كاركنان و استحمام آنها در حفظ شرايط قرنطينه اي كمك به سزائي خواهد نمود.
11) تهيه لباس كار مناسب و چكمه اختصاصي براي هر كارگر از اصول مهم مديريت بهداشت و قرنطينه در مرغداري است. حتي پيشنهاد مي شود براي جلوگيري از اشتباه و سهل انگاري براي هر سالن مرغداري يك رنگ مشخصي را انتخاب و رنگ چكمه و لباس كار كارگران را با آن مطابق نمود و حتي توصيه شده است چكمه هاي اختصاصي هر سالن در مدخل ورودي آشيانه مرغداري قرار داده شود و خارج از آشيانه استفاده نگردد. بديهي است كه لباسهاي كار و چكمه ها مرتبا“ مي بايد ضدعفوني شوند.
12) از تردد غير ضروري كارگران در محوطه مرغداري و بين سالنها و تعويض سالن كار خود مخصوصا“ در مزارع مرغ مادر مي بايد جلوگيري شود.
13) محوطه بين سالنهاي يك فارم و تمامي معابر عبور مرغداري از ورود تا آخرين مسير تردد و حتي راهروهاي بين قفس ها در سالن, اگر از محلول آهك و نمك اندود شوند, در كنترل انتشار بيماري مؤثر خواهند بود.
14) كيسه ها و ظروف مخصوص حمل دان معمولا“ فراموش مي شوند و حتي بين دو دوره پرورشي نيز ضدعفوني نمي شوند در حاليكه مي توانند خيلي خطرناك باشند و عوامل بيماريزا را حفظ و منتقل نمايند.
15)هواي خروجي سالن كه از طريق هواكشها خارج مي شود, معمولا“ در فضاي مرغداري و توسط باد در منطقه منتشر مي شود. اين امر مي تواند سبب انتشار آلودگي در منطقه گردد لذا توصيه مي شود هواي خروجي سالن را توسط كانالي به ظرف پر از محلول ضدعفوني منتقل نمود.
16) شيشه ها و ظروف تمام واكسنها مخصوصا“ واكسنهاي زنده مي بايد به دور از سالن و به طرز صحيحي ضدعفوني و معدوم شوند.
17) لاشه هاي تلف شده يكي از بهترين منابع تغذيه و رشد براي عوامل بيماريزا است لذا مي بايد سريعا“ از سالن جمع آوري و به طرز صحيحي معدوم گردند. حفر چاه تلفات و يا نصب كوره لاشه سوز و يا كمپوست كردن لاشه ها براي اين منظور توصيه مي شود.
18) آلودگي آب و دان به عوامل عفوني مخصوصا“ در چاه و انبارهاي روباز يكي از عوامل خطرساز و شكننده سد قرنطينه محسوب مي شوند. لذا بايد منابع تأمين آب و دان و انبار نگهداري آنها به مستمر از نظر وجود عوامل بيماريزا كنترل شوند.
19) قفسهاي حمل مرغ به كشتارگاه و شانه هاي دست دوم تخم مرغ مي تواند عوامل بيماريزا را از فارم هاي ديگر و كشتارگاهها و … به سالن مرغداري وارد نمايد.
20) نگهداري يا باقي ماندن كود در محوطه مرغداري بقاء و حضور عوامل بيماريزا را در فارم رونق مي بخشد. بنابراين كود جمع آوري شده از سالن ( كه بايستي سريعا“ در پايان دوره جمع آوري شوند) بايد ضدعفوني شده و با رعايت مسائل زيست محيطي د ر فضائي دور از سالن فرستاده شود.
21) گاهي ديده مي شود كه كارگران مرغداري با توجيه استفاده از گوشت يا تخم مرغ و رعايت امانتداري, اقدام به پرورش چند قطعه مرغ در فارم مي نمايند كه بايد از اين قضيه جلوگيري كرد, و با رعايت اصول علمي و پرورش طيور, از پرورش توأم انواع طيور يا غير هم سن در فارم خودداري نمود.
22) رعايت دقيق دستورالعملهاي صادره از منابع رسمي و ارگانهاي مسئول, مخصوصا“ در زمان شيوع بيماريها الزامي مي باشد .

منابع آلودگي

بطور كلي منابع اصلي آلودگي طيور شامل:

1- گونه هاي مختلف پرندگان اهلي

2- پرندگان زينتي

3- پرندگان وحشي

4- ساير حيوانات ميباشند كه در بين گروههاي نامبرده ، پرندگان وحشي عمده ترين منبع آلودگي براي طيور اهلي بوده بخصوص در اين گروه مرغان آبي مهاجر از نقش بسزايي برخوردارند.

از علائم بيماري در طيور مي توان از كاهش فعاليت، بي اشتهايي، لاغري مفرط، افت توليد و علائم خفيف تا شديد تنفسي شامل سرفه، عطسه، ترشح زياد اشك، ادم در سر و صورت و اختلالات عصبي و اسهال نام بردكه هر يك از علائم فوق ممكن است به تنهايي يا به صورت مجموعه اي از علائم بروز نمايند واگيري و تلفات بسته به سويه ويروس و سن ميزبان متفاوت است بطوريكه در واگيريهاي با ويروس هاي با بيماريزايي بالا واگيري و تلفات به 100 درصد هم مي تواند برسد.

بمنظور پيشگيري و كنترل ويروس بايد به منابع انتقال دهنده ويروس توجه نمود عمده ترين منبع ويروس براي پرندگان، ساير پرندگان آلوده مي باشند لذا رعايت موارد قرنطينه اي و بيوسكيوريتي كه اولين خط دفاعي در مقابل هر بيماري عفوني مي باشد بمنظور مقابله با ويروس از اهم موارد مي باشد بر اين اساس پيشگيري از عفونت با ويروس آنفلوانزا شامل جدا كردن پرندگان حساس از پرندگان آلوده و دور نگه داشتن پرندگان حساس از ترشحات و محتويات دفعي پرندگان آلوده مي باشد كه اينگونه عفونت ها مي توانند بوسيله‌آلودگي تجهيزات، وسائط نقليه، وسايل تلقيح و مايه كوبي، دان، آب و غيره جابجا شوند. تصميم به ريشه كني بر اساس طبيعت، ابعاد مشكلات و خصوصيات بيولوژيكي متفاوت مي باشد كه بدين منظور حذف يك منبع عفوني از جمله مزارع عفوني و آلوده و همچنين پرندگان زينتي و زنده موجود در فروشگاههاي پرندگان زنده الزامي مي باشد تصميم گيري در خصوص استفاده از واكسن در واگيري هاي ويروسي كه بيماريزايي بالايي دارند در كشورهاي مختلف متفاوت است.

راهكارها:

با توجه به شيوع بيماري آنفلوانزاي فوق حاد در آسياي جنوب شرقي و كشورهاي همسايه بايد مواردي به شرح زير جهت برخورد با بيماري مذكور رعايت شود :
1- تشكيل ستاد آنفلوانزا با عضويت سازمان دامپزشكي كشور‏، وزارت جهاد كشاورزي (معاونت امور دام)، دامپزشكي ارتش،‏ سازمان حفاظت محيط زيست‏، ناجا،‌ وزارت بهداشت و ساير ارگانهاي مربوطه
2- برقراري مقررات شديد در مورد واردات هر گونه پرنده و فرآورده هاي طيور از مبادي ورودي كشور
3- محدوديت جابجايي طيور زنده در داخل كشور
4- پيگيري سياست معدوم سازي در صورت تشخيص هر گونه كانون مشكوك و آلوده
5- پيگيري تصويب اعتبار جهت تامين خسارات ناشي از معدوم كردن كانونهاي فوق
6- تشكيل سمينار آنفلوانزا جهت توجيه مسئولين فني و مسئولين طيور و آزمايشگاههاي بخش دولتي
7- تشكيل جلسات توجيهي جهت مديران كل استانها
8- صدور اطلاعيه هاي بهداشتي از طريق رسانه هاي گروهي ادارات كل دامپزشكي استانها به توليدكنندگان و واردكنندگان و ...
9- تشكيل جلسات متعدد فني با حضور نمايندگان بخش خصوصي، دانشگاهها، مؤسسه رازي و ...
10 - تشديد مقررات بهداشتي قرنطينه اي در مزارع پرورش طيور
11- طراحي و چاپ پوستر و بروشور آموزشي

12- تعيين يك بخش ويژه در داخل سازمان بعنوان دفتر ستاد آنفلوانزا جهت اطلاع رساني و اطلاع گيري و پيگيري لازم

دستور العمل نحوه برخورد با گله هاي مشكوك و آلوده به آنفلوانزاي فوق حاد طيور (H5,H7 )

الف: تعاريف
1- واحد مشكوك:
واحد مشكوك به واحدي اطلاق ميگردد كه داراي علائم ذيل باشد.
1-1. انتشار ناگهاني بيماري در گله
2-1. بيحالي شديد، پژمردگي و دور هم جمع شدن گله
3-1. كاهش شديد مصرف دان
4-1. افت ناگهاني و شديد توليد روزانه
5-1. شروع ناگهاني تلفات با روند افزايشي روزانه (در گله گوشتي تلفات بيش از 3%روزانه)
در اين صورت لازم است اداره كل دامپزشكي استان نسبت به گزارش و نمونه برداري و ارسال آن به سازمان دامپزشكي اقدام و عمليات بهداشتي _ قرنطينه اي را برابر دستورالعمل هاي ارسالي اقدام نمايند

2- كانون آلوده
كانون آلوده به كانوني اطلاق مي گردد كه نمونه هاي ارسالي با يكي از آزمايشات ذيل مورد تأييد قرار گيرد
1-2. جداسازي ويروس
2-2RT-PCR .
3-2 . HI در صورت لزوم با دو نوبت نمونه گيري و آزمايش سرمي با فاصله 14-10 روز
بديهي است در اولين كانون، جداسازي ويروس ضروري است و در موارد بعدي كانون، مثبت بودن در RT-PCR يا HI كفايت مي كند.

3- منطقه آلوده
به منطقه اي اطلاق مي گردد كه حداقل يك كانون آلوده به تشخيص قطعي رسيده باشد در صورتيكه مرغداريهاي موجود (طيور صنعتي، سنتي) در اين منطقه دچار تلفات فزاينده و يا افت توليد ناگهاني باشد. بدون انجام آزمايشات مربوطه همراه با نمونه گيري تا شعاع 1 كيلومتري معدوم و تا شعاع 5 كيلومتري قرنطينه و در صورت وجود علائم معدوم خواهند شد و منطقه آلوده اعلام مي گردد .بديهي است در مرغداريها تا شعاع فوق بسته به شرايط نسبت به تخليه يا معدوم سازي اقدام مي گردد.

ب: اصول كلي
1- تشكيل اكيپ مراقبت فعال يا بيماريابي شامل دكتر دامپزشك و كارشناس علوم ازمايشگاهي ،كاردان دامپزشك جهت بررسي و مراقبت بيماري و اخذ نمونه
2- تشكيل اكيپ امحاء و معدوم سازي ويژه در هر شهرستان شامل دكتر دامپزشك، كاردان دامپزشك و چند كارگر( ترجيحاً از كارگرهاي همان مرغداري بكار گرفته شوند)
3- تجهيز اكيپ مراقبت و امحاء و معدوم سازي به وسائل ايمني شخصي از قبيل ماسك، عينك، چكمه، كلاه، لباس و ...)
4- توقف وسائط نقليه در 500 متري كانون بيماري
5- قرنطينه كامل فارم و منع خروج از فارم بدون مجوز دكتر دامپزشك اكيپ امحاء و معدوم سازي
6- منع ورود افراد متفرقه به فارم
7- نصب تابلوي "منطقه مشكوك به آلودگي با ويروس آنفلوانزاي مرغي

- درموارد مشكوك و نصب تابلوي " منطقه آلوده به ويروس آنفلوانزاي مرغي" در موارد تأييد شده در فاصله 500 و 100 متري جاده منتهي به مرغداري و همچنين نصب تابلو مبني بر "واحد تحت كنترل قرنطينه " در درب ورودي به مرغداري
8- معدوم و امحاء طيور گله آلوده، ضايعات و دان مصرفي در محوطه فارم و در عمق حداقل 5/2 متري سطح زمين و حداقل يك متر بالاتر از سطح آب زيرزميني بايد باشد.

9-سطح بستر قبل از سوزاندن يا كمپوست كردن، بايد ضدعفوني شود.
10- ويروس آنفلوانزا نسبت به بسياري از ضدعفوني كننده ها خصوصاً نسبت به تركيبات پراكسيد ، فنلي، تركيبات چهارتايي، گلوتارآلدئيدها و مواد قليايي حساس است. كه بسته به موارد مصرف انتخاب گردد.
11 - جلوگيري از جوجه ريزي تا شعاع 5 كيلومتري از مركز كانون آلوده تا اطلاع ثانويه و رفع ممنوعيت كانون

ج:‌آمادگي قبل از وقوع بيماري:
1- تمام مواد و وسايل لازم بويژه وسائل حفاظت شخصي از قبيل لباس سراسري، ماسك مخصوص، وسائل حفاظت چشم، دستكش و چكمه لاستيكي (يا پوشش پلاستيكي براي كفش) بايد از قبل آماده باشد.
2- تهيه مواد ضدعفوني كننده مؤثر
3- نيروي انساني آموزش ديده در حداقل ممكن (از ورود افراد متفرقه به محوطه عمليات جلوگيري شود)

د: شيوه هاي اجرايي حذف گله آلوده:
1- ابتدا با شيوه مناسب بايد كليه طيور موجود را حتي المقدور در داخل سالن از بين برد. شيوه كشتن طيور با توجه به تعداد موجود گله صورت مي گيرد. در مورد طيور بومي و تعداد كم با جابجايي گردن ميتوان پرنده ها را كشت. در مقياس بيشتر ميتوان از گاز دي اكسيد كربن و يا گاز خروجي از موتورهاي احتراقي و همچنين از فنوباربيتال سديم استفاده كرد.
2- استفاده از گاز فرمالين پرمنگنات به نسبت 1:2 (20گرم پر منگنات + 40 سي سي فرمالين) همزمان با افزايش دماي سالن و جمع كردن جوجه ها در محوطه محدود داخل سالن اقدام گردد.
گاز دي اكسيد كربن به ميزان 5/17 كيلوگرم در يك هزار متر مكعب در مدت زمان 30 دقيقه محيط را اشباع و در مدت زمان 15 دقيقه مرگ براي طيور اتفاق مي افتد
- فنوباربيتال سديم (80 ميلي گرم در 55 ميلي ليتر) در طي چهار ساعت باعث عدم هوشياري شده و با قرار دادن در كيسه هاي پلاستيكي خفه ميشوند.
3- در حين كشتار گله بمنظور جلوگيري از پراكنده شدن ضايعات، تمام درها و پنجره ها بايد مسدود و تهويه ها خاموش شود.
4- از دسترسي پرندگان وحشي و جانوران موذي و همچنين حيواناتي نظير سگ و گربه و ... در حين عمليات به فارم بايد جلوگيري شود.
5- از بين بردن مؤثر و فوري كليه موادي كه قابل ضدعفوني كردن نيستند از قبيل پرنده هاي مرده، تخم مرغ، بستر، كود، لاشه هاي تازه و منجمد، ابزار وسايل پس از قرار دادن آنها در كيسه هاي پلاستيكي غير قابل نفوذ ضروري است.
6- از بين بردن ضايعات با شيوه هاي دفن كردن، كمپوست كردن و يا سوزاندن صورت مي گيرد. بهترين شيوه براي كود و بستر و دان كمپوست كردن بهمراه هيدروكسيد كلسيم (آهك زنده) است قبل از جابجايي كود و دان جهت كمپوست يا دفن كردن بايد سطح بستر را ضدعفوني و آنها را در كيسه هاي پلاستيكي غير قابل نفوذ قرار داد.
ارزانترين شيوه براي معدوم نمودن و امحاء لاشه طيور و دفن كردن آنها پس از قرار دادن در كيسه پلاستيكي غير قابل نفوذ فاصله در عمق حداقل 5/2 متري از سطح زمين و حداقل يك متر بالاتر از سطح آب مي باشد در اين خصوص حداقل حمل و نقل بايد انجام شده و در نزديكترين فاصله به آشيانه ها در داخل مرغداري دفن شوند. بديهي است براي لايه زير لاشه ها و لايه روي لاشه ها از آهك زنده استفاده مي شود. بعد از دفن يا كمپوست مواد دفعي بايد بگونه اي پوشانده شوند كه هيچ حيواني اعم از پرندگان و سگ و ... به آن دسترسي نداشته باشد. در صورت امكان سوزاندن لاشه ها در گودالهاي حفر شده صورت گيرد.
7- بستر و دان كمپوست شده حداقل تا 60 روز و لاشه هاي دفن شده حداقل 4 ماه دستكاري نشود.
8- پس از دفن لاشه ها و ساير وسايل غير قابل ضدعفوني مثل لوازم كاغذي و چوبي، و نيز كمپوست كردن بستر، شستشو و ضدعفوني كردن ساختمان و وسائل موجود با ضدعفوني كننده هاي وسيع الطيف مؤثر الزامي است قبل از ضدعفوني كردن، برس زدن، شستشو با مواد پاك كننده بمنظور حذف مواد آلي از سطوح آشيانه، لوازم وسائط نقليه بايد انجام شود. توجه ويژه اي به رفع آلودگي سالن از بستر مبذول گردد. بخاطر داشته باشيد كه ويروس آنفلوانزا 35 روز در 4 درجه سانتيگراد و 104 روز در كود زنده مي ماند.
9- ويروس آنفلوانزا ممكن است از طريق لباس، كفش، قفس حمل طيور، شانه تخم مرغ، كيسه دان منتقل شود لذا 0وسائل فوق بايد ضدعفوني شود و در صورتيكه قابل ضدعفوني نيست معدوم شود استفاده از ضدعفوني

كننده هاي مؤثر بشكل آئروسل بويژه براي ضدعفوني كردن هواكش ها و ابزارهاي مشابه مناسب است براي ضدعفوني كردن لوازم برقي بايد از گاز فرمالدئيد استفاده شود.

ه: ساير اقدامات:
- اكيپ مذكور بايد از وسائل محافظت كننده مثل ماسك هاي تنفسي، عينك، لباس سرتاسري، دستكش و چكمه لاستيكي استفاده كند و لوازم و وسائل در صورت آلودگي شديد معدوم شوند در غير اينصورت در پايان عمليات ضدعفوني شود.
- تعويض كامل پوشش كليه افراد اعم از پرسنل اكيپ، پرسنل فارم در محل فارم همراه با شستشوي مناطقي از بدن كه فاقد پوشش مي باشد با آب و مواد ضدعفوني و پاك كننده و دوش گرفتن افراد مزبور در اولين فرصت
- ضدعفوني وسيله نقليه مرغدار- اكيپ و ...
- ضدعفوني خانه هاي كارگري، دفتر فارم و ...
- تهيه صورتجلسه مربوط به معدوم سازي و دفع لاشه و ضايعات آن بطور كامل
- اخذ تعهد كتبي مبني بر عدم تماس كليه افراديكه در تماس با فارم آلوده بوده اند حداقل بمدت 3 روز با كليه واحدهاي غير آلوده مرتبط با صنعت طيور

پرسش هاي متداول در مورد بيماري آنفلوانزا

چه اقدامات كنترلي ديگري در پرندگان بايد صورت گيرد؟

اهم اقدامات در امر پيشگيري شامل تشخيص سريع عفونت و اقدامات سريع شامل قرنطينه، معدوم كردن لاشه ها و ضدعفوني كامل مزرعه مي باشد. اين ويروس در حرارت 56 درجه سانتيگراد به مدت 3 ساعت و يا حرارت 60 درجه سانتيگراد در مدت 30 دقيقه و همچنين ضدعفوني با تركيبات فرمالين و يد از بين مي رود. اين ويروس در حرارت پايين در كود آلوده به مدت حداقل 3 ماه زنده مي ماند.اين ويروس در آب با حرارت 22 درجه سانتيگراد، بيشتر از 4 روز و در آب صفر درجه سانتيگراد بيشتر از يك ماه زنده باقي مي ماند. تحقيقات نشان مي دهد كه تنها يك گرم از كودي كه حاوي اين ويروس باشد، براي آلوده ساختن يك ميليون پرنده كافي است. از مهمترين اقدامات پيشگيري، محدود كردن كوچ پرندگان زنده است.

چگونه آنفلوانزاي مرغي در داخل كشور شيوع پيدا مي كند؟

در داخل يك كشور، انتشار بيماري از يك مزرعه به مزرعه ديگر به راحتي انجام مي گيرد. ويروس بيشتر از طريق ترشحات پرندگان موجب آلودگي گرد و غبار موجود در سالن هاي پرورشي مي شود و از طريق استنشاق هواي آلوده باعث ايجاد عفونت مي شود. تجهيزات آلوده، وسايل نقليه، غذا، قفس ها، لباس و مخصوصاً كفش ها مي توانند عامل انتقال ويروس از يك مزرعه به مزرعه ديگر باشند. همچنين ويروس بوسيله پاها و بدن حيواناتي از قبيل موش انتقال مي يابد. ترشحات پرندگان آلوده مي تواند ويروس را به گله هاي تجاري و خانگي انتقال دهد. خطر انتقال بيماري از طريق پرندگان وحشي ، در زماني که گله ها بصورت آزاد پرورش داده مي شوند و محل آبخوري آنها با پرندگان وحشي مشترک است، بالا خواهد بود. داد و ستد پرندگان بصورت زنده و در شرايط غيربهداشتي به عنوان منبع گسترش اين بيماري محسوب مي شود.

گسترش بيماري آنفلوانزا از يک کشور به کشور ديگر چگونه اتفاق مي افتد؟

اين بيماري از طريق تجارت بين المللي طيور زنده از يک کشور به کشور ديگر انتقال مي يابد. پرندگان مهاجر از قبيل مرغابي وحشي، پرندگان دريايي و پرندگان ساحلي مي تواند ويروس را تا مسافت طولاني انتقال دهند. مرغابي هاي مهاجر مخصوصاً اردک هاي وحشي منبع طبيعي ويروس آنفلوانزا هستند و اين پرندگان به اين ويروس مقاوم هستند. آنها مي توانند ويروس را از طريق ترشحات خود به مسافت هاي طولاني ببرند و در محيط پخش کنند. اردک هاي اهلي، بوقلمون ها، غازها و ساير گونه ها به عفونت هاي کشنده حساس تر هستند.

آيا مي توان اپيدمي آنفلوانزا را پيشگيري نمود؟

هيچ تضميني وجود ندارد. در حال حاضر بهترين پيشنهاد سازمان سلامت جهانی(WHO) اقدامات صحيح و سريع جهت کنترل اين بيماري مي باشد. نخستين اقدام که به عنوان مهم ترين خط دفاعي مطرح مي باشد عبارتست از کاهش امکان تماس انسان با طيور آلوده به عنوان مخزن اين ويروس مي باشد. اين امر از طريق تشخيص سريع شيوع بيماري در بين طيور و معرفي حتمي راهکار هاي پيشگيري از بيماري از قبيل از بين بردن گله هاي مريض يا ناقل بيماري، مصرف لاشه های سالم، مي باشد. در هنگام شيوع گسترده آنفلوآنزاي H5N1 طيور خطر انتقال بيماري به انسان افزايش مي يابد. به محض افزايش تعداد افراد مبتلا به آنفلوآنزا، سويه جديدي از ويروس پديدار مي شود و اپيدمي آنفلوآنزا را سبب مي گردد. امروزه درآسيا به علت وجود آلودگي گسترده در طيور خطر آلودگي انسان نيز افزايش يافته است. تاکنون تمام موارد ابتلا انسان به اين بيماري و مرگ و مير هاي ناشي از آن در کشور هاي ويتنام و تايلند، چين و اخيرا" تركيه و كشورهاي ديگر همزمان با شيوع گسترده آنفلوآنزاي مرغي مشاهده شده است. سازمان سلامت جهانی ((WHOضرورت انجام اقدامات سريع را در مورد بخش هاي کشاورزي و دام تأکيد مي کند. براي مثال، در سال 1997 در هنگ کنگ عمل حذف کل جمعيت پرندگان- 5/1 ميليون جوجه و ساير پرندگان – در مدت 3 روز انجام شد و در سال 2003 نيز در هلند تقريباً 30 ميليون پرنده ( از بين کل 100 ميليون پرنده) در مدت يک هفته حذف شدند.

آيا دارويي جهت پيشگيري و درمان بيماري آنفلوانزا در انسان وجود دارد؟

دو نوع دارو وجود دارد. يک دسته به عنوان مهارکننده M₂ عمل مي کنند, Amantadine), ( Rimantadine و دسته ديگر به عنوان مهارکننده نئورامينيداز عمل مي کنند(Oseltamivir, Zanimivir) . اين داروها در برخي از کشورها براي پيشگيري و درمان آنفلوانزاي انساني تجويز مي شوند. اما، آناليز انجام شده بر روي ويروس اوليه جدا شده از يک مورد انساني تلف شده در ويتنام نشان مي دهد که مقاومت ويروس در برابر مهارکننده هاي M₂ متغير مي باشد.

آيا واکسن هاي موجود در پيشگيري از اپيدمي آنفلوانزا مفيد بوده اند؟

واکسن هاي متداول در موارد افرادي که بيشتر در معرض خطر آلودگي با ويروس هستند از قبيل حذف کنندگان طيور آلوده مؤثر واقع بوده است. واکسن هايي جهت ايجاد ايمني در انسان در برابر اپيدمي فصلي آنفلوانزا توليد شده اند اما هيچ ايمني در برابر سويه H5N1 ويروس آنفلوانزا ايجاد نمي کنند. سازمان سلامت جهانی(WHO) دستورالعمل واکسيناسيون با استفاده از واکسن هاي سه گانه آنفلوانزا را در کشورهايي که سويه بسيار بيماريزاي H5N1 شايع بود، منتشر کرده است.

اقدامات ضروري جهت پيشگيري از بروز بيماري آنفلو انزاي طيور

1- اخذ مجوز جوجه ريزي از شبكه هاي دامپزشكي شهرستانها

2- تهيه جوجه يكروزه از كارخانجات جوجه كشي داراي پروانه بهداشتي بهره برداري معتبر از سازمان دامپزشكي

3- اخذ گواهي بهداشتي معتبر و تكميل شده از واحد جوجه كشي

4- جوجه ريزي همزمان و يك سن و كاهش تراكم پرورش در واحد متر مربع در مزرعه
5- رعايت دقيق اصول بهداشتي _ قرنطينه اي (امنيت زيستي ) در داخل و خارج مرغداري و تشديد آنها در مرغداريهاي واقع در مناطق پر خطر
6- جلوگيري از ورود پرندگان وحشي به مرغداري از طريق نصب توري و ترميم خرابيهاي آن قبل از جوجه ريزي
7- تهيه دان از منابع مطمئن و اجتناب از مصرف دان باقيمانده دوره قبل و عدم تهيه آن از مرغداريهاي ديگر
8- كنترل بهداشتي آب

اعلام سريع علائم مشكوك بيماري به شبكه دامپزشكي منطقه از قبيل :

1- شروع ناگهاني بيماري 2- تلفات فزاينده 3- علائم تنفسي حاد 4- افت ناگهاني توليد 5- سياه شدن و خونريزي تاج ريش و ساق پا

9- كنترل بهداشتي تردد پرسنل و كارگران شاغل در مرغداري و كاهش ترددهاي غير ضروري
10- ممانعت از نگهداري انواع طيور و سگ وگربه در مرغداري و خانه هاي كارگري
11- ممانعت از ورود حيوانات ولگرد به عنوان ناقلين مكانيكي به داخل مرغداري
12- امحاء‌ بهداشتي لاشه ها در داخل مرغداري
13- اخذ مجوز كشتار در پايان دوره پرورش ازشبكه دامپزشكي
14- پاكسازي و ضد عفوني كامل سالن و كليه لوازم و تجهيزات پس از تخليه
15- ممنوعيت فروش مرغ پايان دوره به صورت زنده در بازارهاي محلي
16- ذخيرع بهداشتي كود در مرغداري يا انبارهاي مطمئن و حمل بهداشتي آن پس از عمل آوري
17- عدم استفاده از شانه تخم مرغ و كارتن هاي مصرف شده و ممانعت از ورود كليه لوازم مستعمل به مرغداري
18- ممانعت از ورود وسايل نقليه به داخل مرغداري و در صورت اضطرار اخذ مجوز جوجه ريزي از شبكه دامپزشكي با در نظر گرفتن وضعيت بيماريهاي منطقه
19- ممانعت از ورود وسايل نقليه به داخل مرغداري و در صورت اضطرار ضد عفوني نمودن كليه وسايل نقليه قبل از ورود به مرغداري
20- اجتناب از مصرف پودر گوشت و استخوان به خصوص با منشاء طيور
21- اطلاع رساني به مرغداران و كليه صنايع جنبي مربوط به صنعت طيور