بهره وري نيروي كار :استفاده ازشيوه الگو برداري و تغيير پذيري در پروژه هاي كشور مصر

 

چكيده:اگر به ديدگاه هاي جديد مديريت نگاه ويژه اي بكنيم در همه اين ديدگاه ها مشاهده خواهيم كرد كه جهت افزايش عملكرد كاركنان وكاهش هزينه سازمان ها اصول وتكنيك ها ي مختلفي پيشنهاد شده است .

در اين مقاله جهت اصلاح ساختار بهره وري كاركنان در كشور مصر از دو شيوه الگو برداري (تطبيقي) وكاهش تغيير پذيري در بهره وري نيروي كار كشور مصراستفاده شده است.

ما جهت اندازه گيري بهره وري 17پروژه ساختماني كشور مصررا اندازه گيري كرده ايم.وماجهت اندازه گيري بهره وري نيروي كاراز اندازه گيري مختلف كه از طريق الگوبرداري كاهش تغييرپذيري انجام شده است ؛استفاده كرده ايم .

درشيوه الگوبردارازشاخص اختلال (DI)؛نسبت عملكرد (PR)و شاخص مديريت پروژه (PMI) استفاده شده است.از طرف ديگر كاهش تغيير پذيري در بهره وري كاركنان شيوه ديگري  جهت ارتقاي بهره وري كاركنان مي باشد.جهت مطالعة ميزان تغيير پذيري نيروي كار در پروژه هاي مختلف از ضريب واريانس بهره وري استفاده شده است.

تغيير پذيري بين بهره وري نيروي كار وعملكرد پروژه  توسط شيوه هاي آماري محاسبه شده است.استفاده از دو شيوه اندازه گيري بهره وري(الگو برداري و تغيير پذيري)باعث شد كه ما به نتايج قابل اعتمادي دست پيدا كنيم.

وهمچنين تغييرپذيري روزانه بهره وري نيروي كار،يك رابطة غير خطي بين نحوة انجام پروژه هاي خيلي ضعيف وخوب را ارائه كرد.

كليد واژه:بهره وري نيروي كار ،الگو برداري ،تغييرپذيري،عملكرد پروژه،مصر

 

مقدمه:

در بسياري از مطالعات تلاش شده است كه بهره وري نيروي كار  از طريق راه كارهاي گوناگون حل كنند به عنوان مثال:

مطالعه فاكتورهاي مؤثر بر بهره وري نيروي كار [22.5.23.27.2‍] مدل سازي بهره وري نيروي كار [7.6.4] اندازه گيري و ارزيابي بهره وري نيروي كار [3.1.14.21.13.28] وهمچنين اندازه گيري بهره وري نيروي كار بر مبناي اندازه گيري هاي اقتصادي يا هزينه ها[30]

در سال هاي اخير استفاده از دو شيوه الگو برداري  و تغييرپذيري به عنوان  بهترين وجديدترين راهحل ها جهت ارتقاي ساختار عملكرد و بهره وري نيروي كار مورد استفاده قرار مي گيرد.

در سال 1999 توماس و زاورسكي چهار چوبي جهت ارتقاي بهره وري نيروي كار از طريق الگو برداري  از فعاليت هاي آنها ارائه داد.[30.29]

وهمچنين مديريت ضعيف وساير فاكتورها باعث تغييرپذيري غير  ضروري در ساختار بهره وري ميگردد.كاهش تغييرپذيري در بهره وري نيروي كار منجربه ارتقاي عملكرد نيروي كار  مي گردد.[23]

الگو برداري  وكاهش تغييرپذيري دو عامل عمده ومهم هستند كه ما در اين مقاله مورد بررسي قرار خواهيم داد.

 

2-اهداف مطالعه:

از اهداف اين مطالعه مي توان به شرح مختصر دربارة دو نوع روش به نام هاي الگو برداري  وكاهش تغييرپذيري بهره وري نيروي اشاره كرد.با استفاده از اين دو شيوه در پروژه هاي كشور مصر تاثير الگو برداري  و تغييرپذيري رادر بهره وري و عملكرد نيروي كار  را مشخص خواهيم كرد.

 

3-تركيب مطلوب :

تركيب مطلوب كه ما در اينجا به دومدل الگو برداري  وكاهش تغييرپذيري از آن اشاره كرده ايم به معني فراهم كردن يا ارضاي نيازهاي مشتريان ؛حذف ضايعات وتحويل به موقع مي باشد.به خصوص حذف ضايعات در توليد ناب (توليد كالاها با كيفيت بسيار بالا)كاربرد بسياري دارد.

در توليدمحصولات به صورت انبوه، توليد ناب  مي تواند به عنوان مزيت رقابتي مطرح گردد.وهمچنين توليد ناب باعث ميشود كه شركت ها محصولات متنوعي با هزينة كم ؛ماشين آلات پيشرفته وبا كارگراني با مهارت هاي بالا وانعطاف پذيري زياد توليد كنند.وهمچنين تركيب مطلوب يك مدل جديدي است كه از ساختارهاي مديريت توليد برگرفته شده است.[15.16.17.18]

 

 

4-تفاوتهاي بين توليد سنتي و توليدناب:

   1-4)فلسفه ومفهوم توليد سنتي

          فلسفه توليد سنتي مي تواند به صورت زير توصيف شود[18]

   

a)فرايند توليدي كه درون داد به برون تبديل مي شود.

b)فرايند تبديلي كه مي تواند به چند فرايند فرعي تقسيم شود كه هر كدام از اين فرايندهاي فرعي نيز قابليت تبديل را دارند.

c)هزينة فرايند كل مي تواند به وسيلة كاهش هزينه هاي فرايند هاي فرعي كاهش پيدا بكند.

d)ارزش خروجي فرايند وابسته به ارزش ورودي فرايند مي باشد.

نكات ذكر شده در قسمت   c,dبه كاهش هزينه ها اشاره مي كنند وبه مديريت هزينه ها در عمليات هاي مختلف؛فرايند ها فرعي و سازمان ها اشاره مي كنند.

اما با اين وجود ارزش خروجي بستگي به عوامل ديگري مانند استفاده  از مواد بهتر ومتخصصين با مهارت بالا دارد؛پس مي توان اين نتيجه را گرفت با وجود اينكه استفاده مواد بهتر ومتخصصين با مهارت بالا داراي هزينه هاي بالائي است ولي خروجي آن داراي ارزش بسيار بالايي مي باشد.

 

 

 

شكل 1:جريان فرايند توليد

 

 

    2-4)فلسفه توليد ناب:

           سيستم توليد ناب به صورت يك جريان مواد،اطلاعات ،تجهيزات و نيروي كاردر شكل( 1) ديده مي شود.

دراين جريان مواد تبديل، بازرسي،مورد انتظار يا انتقال پيدا مي كند.

پردازش نشان دهنده جنبه تبديل توليد و همچنين بازرسي ،انتقال وانتظار نشان دهندة جنبه جريان توليد مي باشد.[18]درحقيقت مدل جديد شامل فرايند جريان وتوليد مي باشد.

كارائي كل توليد مي تواند ناشي از كارائي فعاليت هاي انجام شدة تبديلي وكارائي جريان فعاليت هاي  انجام شدة تبديلي و كارائي جريان فعاليت هاي  توليدي شود يعني در حقيقت اين عامل مي تواند منجربه افزايش كارائي تمام فرايند شود.وهدف اصلي در تركيب ناب كاهش يا حذف فعاليتهاي بدون ارزش افزوده وتوسعة فعاليتهايي كه داراي ارزش افزوده هستند.

 

5-اصول تركيب ناب:  

با مراجعه به نظريات كاسكلا[18]،بالارد[8.11]،تاملين[31] وتوماس وهمكاران اصول تركيب ناب شامل:

(a روش توليد به موقع(JIT)

(bكاهش تغييرپذيري در بهره وري نيروي كار

(cارتقاي اعتبار جريان

(dكاهش ضايعات وتسهيل عمليات

(eالگو برداري

كه ما در ادامه ازبين اين اصول،از اين دو عامل كاهش تغييرپذيري در بهره وري نيروي كار والگو برداري استفاده خواهيم كرد.

 

6-الگو برداري :

الگو برداري  مي تواند به عنوان فرايند اندازه گيري مستمر و سيستماتيك تعريف شود. الگو برداري  يك فرايند اندازه گيري ومقايسة مستمر فرايند سازمانهاي كسب وكار توسط مديران آن سازمان ها مي باشد،تا از اين طريق بتوانند اطلاعات موجود را از سرتا سر جهان به راحتي بدست بياورند وبتوانند با استفاده از اطلاعات بدست آمده به سازمان در جهت اصلاح وارتقاي عملكردش كمك كنند.[18.21.19.20]

الگو برداري  مي تواند بصورت دروني ،بيروني ،كلاسيك، سنتي ، فرايندي، عملكرد ي يا استراتژيك باشد.[12.21]

 

7-اندازه گيري بهره وري نيروي كار ازطريق شيوة الگو برداري :

درسال 1999 توماس و زاورسكي از يك مدل خاص براي اندازه گيري بهره وري نيروي كار استفاده كردند،كه اين مدل خاص مدل مفهومي است كه از شيوة الگو برداري  بين المللي، بهره وري نيروي كار را اندازه گيري مي كند.[24.29.30]

 در اين مدل از يك نوع رويكرد تجزيه وتحليلي استفاده مي شود كه در اين رويكرد بهره وري نيروي كار بابهره وري يك پروژة ديگر مقايسه مي شود.

 

 

 

 

 

 

 

8-تركيبات مدل الگو برداري :

تركيبات مدل الگو برداري  در شكل شماره (2) مشاهده مي شود ،كه در مراحل بعدي شرح داده خواهد شد

 

 

 

 

شكل (2)

 

1-8)خصوصيات پروژه:

زمان كاركل:مجموع كل زماني كه روزانه براي هر پروژه صرف مي شود.

مقدار كل: كل مقدار كاري كه روزانه براي هر پروژه انجام مي شود.

مجموع بهره وري :مجموع بهره وري به طريقه زير محاسبه مي شود.

 

 

 

 

 

 

 

بهره وري هر واحد به ميزان يهره وري گفته مي شود كه به اجزاي هر واحد كار در روز بدست آمده است.

2-8 )پارامتر هاي عملكرد پروژه:

شاخص اختلال(DI) :اولين كاري كه براي اندازه گيري عملكرد نيروي كار انجام ميگيرد محا سبة DI مي باشد.

محاسبه   DIبه صورت نسبت تعداد روزهاي كاري مختل شده به تعداد روزهاي انجام شده مي باشد.

 

 

 

 

 

 

نسبت عملكرد(:(PR نسبت عملكرد((PRمي تواند اينگونه تعريف شود:

نسبت مجموع بهره وري واقعي بر بهره وري استاندارد مورد انتظار (متوسط ارزش بهره وري تمام پروژه ها)

	PR

 

 

 

 

 

شاخص مديريت پروژه(PMI):

شاخص مديريت پروژه(PMI) منعكس كنندة تاثير مديريت پروژه بر مجموع عملكرد كاركنان مي باشد.

شاخص مديريت پروژه(PMI)با استفاده ازفرمول زير محاسبه مي گردد[30.29]

 

 

 

 

 

شاخص مديريت پروژه(PMI)مجموع بهره وري واقعي را با بهره وري استاندارد مقايسه مي كند.و بهره وري استاندارد زماني محقق كه تمام مواد،تجهيزات وجريان اطلاعات به حد كافي در دسترس باشد. شاخص مديريت پروژه(PMI)تفاوت بين بهره وري واقعي واستاندارد را اندازه گيري مي كندو تاثير مواد،تجهيزات وجريان اطلاعات غير كافي را بر بهره وري رامشخص مي سازد.در بعضي مواقع شاخص مديريت پروژه(PMI)با نام شاخص ضايعات مي تواند منجربه ارتقاي بهره وري شود.

9-كاهس تغيير پذيري در بهره وري نيروي كار:

مطالعه اي كه اخيراً توسط توماس انجام گرفت مشخص كرد كه تغيير پذيريدر بهره وري نيروي كارشديداً به عملكرد پروژه وابسته مي باشد.تغييرپذيري در بهره وري نشان دهنده اندازه گيري خوب پروژه هاي ضعيف يا قوي مي باشد،بنابراين هدف تركيب ناب كه توسط توماس پيشنهاد شده ارتقاي بهره وري از طريق كاهش تغييرپذيري در بهره وري نيروي كار مي باشد.[26]

تغييرپذيري روزانة نيروي كار براي هر پروژه مي تواند با استفاده از معادلة زير محاسبه شود:

 

	VJ واريانس پروژهJ
			=

 

 

 

 

بهره وري روزانه براي يك روزكاري در پروژة J=urij

تعداد روزهاي كاري در پروژةn=j

100x Vj J(بهره وري استاندارد)

همچنين واريانس پروژة j نيز مي تواند از طريق ضريب واريانس محاسبه شود:

 

 

 

 

10)جمع آوري وتجزيه وتحليل داده ها:

داده ها از مجموع فعاليتهاي 11 پروژه ساختماني دركشور مصر در بازه زماني 1/3/2004 تا 23/7/2004 بدست آمده است كه اين پروژه ها شامل ساختمانها ي مسكوني وتجاري مي باشد.جدول شماره  1 نشان دهندة طبقه بندي ساختمان هاي مسكوني مي باشد.جدول شماره 2 نشان دهنده داده هاي جمع آوري شده با مشخصات نام پروژه،محل پروژه،تعداد كارگران ،ساعت هاي كاري روزانه ومقدار كارروزانه مي باشد.جدول شماره 3 نشان دهنده داده هاي جمع آوري شده براي پروژة شماره 1 مي باشد.

ميزان كل ساعت هاي كاري ،مقدار كل ،مجموع بهره وري و بهره وري استاندارد هر پروژه در جدول شمارة4 ديده مي شود.ميزان مجموع بهره وري پروژه هاي مطالعه شده بين wh/m 69/0 تا wh/m 67/3 مي باشد.

ميزان متوسط استاندارد بهره وري (بهترين بهره وري ) پروژه هاي مورد مطالعه  wh/m608/0مي باشد روزهاي كاري كه پروژه با اختلال همراه شده است در جدول شماره 4 نشان داده شده است.

 

 

1-10)پارامترهاي عملكرد پروژه (الگو برداري ها):

1 19

شاخص اختلال(DI):ميزان شاخص اختلال بين اعداد 1تا صفرمي باشد.سطح بالايي ازDI  نشان دهنده اين است كه پروژه ، پروژةضعيفي مي باشد. به عنوان مثال براي پروژه شمارة1 ميزان DI برابر است با                يا 053/0 كه در شكل شماره4  نشان داده شده است. پروژة شماره 2 داراي ميزان DI 048/0 بوده و همچنين پروژه شماره 11 داراي ميزان DI 000/0 (صفر) مي باشد، اين پروژه ها ، پروژه هاي خوبي هستند زيرا ميزان DI  آنها بسيار كوچك است (1/0 DI <).بنابراين 27 در صد پروژه هاي مطالعه شده داراي عملكرد خوبي هستند.

شكل شماره 4 همچنين نشان داد كه پروژه شماره 4 با ميزان DI 429/5 ، پروژه شماره 8 ميزانDI  928/5 ،پروژه شماره 9 با ميزان DI 558/0 و پروژه شماره 10 با ميزان DI 437/0 داراي بيشترين ميزان اختلال هستند.و اين نوع پروژه ها با نام پروژه هاي بسيار بد شناخته مي شوند زيرا داراي ميزان بالايي از DI مي باشند.(4/0< DI )

بنابراين چيزي در حدود 36درصد 11 پروژه مورد مطالعه پروژه هايي با عملكرد ضعيف هستند.

نسبت عملكرد(PR ):

نسبت عملكرد پروژه هاي مورد مطالعه كه محاسبه شده اند در شكل 5 نشان داده شده اند.

وهر چه ميزان PR  پايين تر باشد يعني عملكرد پروژه بهتر مي باشد.پس برخي از پروژه ها كه بطور ضعيف عمل مي كنند،داراي ضريب  PR  بالايي مي باشند. به عنوان مثال ميزان PR پروژه شماره 8 ( 16/6)، پروژه شماره 9 با ميزان PR 91/2 و پروژه شماره10 با ميزان PR 21/2 داراي عملكرد پروژه اي پايين مي باشد واين پروژه ها با ميزان PR (2<PR )و(4/0> DI ) مي باشد.

 

شاخص مديريت پروژه(PMI):

ميزان كمي از شاخص مديريت پروژه نشان دهندة عملكرد قوي نيروي كارمي باشد و ميزان زيادي از مديريت پروژه نشان دهندة عملكرد ضعيف نيروي كار مي باشد.

ميزان PMI براي هر پروژه در شكل شماره 6 خلاصه شده است.همانگونه كه در شكل شماره 6 ديده مي شودتعداد 7 پروژه داراي ميزان 5/0<PMI مي باشد.

واين ميزان چيزي در حدود 64 در صد پروژه هاي مورد مطالعه است ونشان دهنده عملكرد ضعيف  اين پروژه ها مي باشد.وعلت اصلي اين عملكرد ضعيف ناشي مديريت ضعيف  نيروي كار  مي باشد و ديگر مشكل ناشي از ساعت كاري مي باشد.علت اصلي زمان بيكاري كارگران به علت عدم وجود مواد كافي ،ارتباطات ضعيف و نظارت نا كافي مي باشد وهمجنين محيط كاري با شرايط بسيار بد نيز عامل ديگري مي باشد.

پروژه شماره 1 با ميزان PMI 202/0، پروژه شماره 2 با ميزان PMI 411/0و پروژه شماره 11 با ميزان PMI 386/0 پروژه هايي با عملكرد عالي هستند زيرا ميزان PMI آنها خيلي كم است (4/0> PMI )،بنابراين چيزي در حدود 27در صد پروژه هاي مطالعه شده داراي عملكرد خوبي هستند واين عملكرد خوب به علت سيستم هاي برنامه ريزي قوي وكنترل خوب زمان،هزينه و كيفيت ،ذخيره كافي منابع،اطلاعات صحيح وسيستم باز خورد مي باشد. رضايت مشتريان اين پروژه ها به علت سرعت كار وكيفيت كار بالا مي باشد.

2-10)تغيير پذيري دربهره وري روزانه:

مديريت تغيير پذيري بهره وري نيروي كارجنبه مهم تفكر ناب مي باشد وهمچنين دومين جنبه مقاله محاسبه تغيير پذيري بهره وري نيروي كار و پروژه هاي  مطالعه  شده ومطالعه در باره رابطه بين عملكرد وتغيير پذيري مي باشد.ضريب واريانس (cv) پروژه هاي  مطالعه  شده در شكل 7 محاسبه ونشان داده شده است.ميزان cv پروژه هاي مطالعه  شده بين 23/38 تا73/217 محاسبه شده است.

وازاين ميزان 3  پروژه(27 درصد از تمام پروژه هاي مطالعه  شده )داراي ميزان 65>cv مي باشد.و اين پروژه ها بهترين پروژه ها مي باشند. 7 پروژه (64درصد تمام پروژه هاي مطالعه شده )بصورت بسيار ضعيف محاسبه شده اند.اين پروژه ها داراي ميزان cv بيشتر از 100 مي باشند.

درصد بالايي از ضريب واريانس (cv )نشان دهنده روزها ي كاري است كه پروژه ها در اجرا با مشكل برخورد كرده اند.(تغيير پذيري روزانه بهره وري نيروي كار).

ودر اين مطالعه  بسيار واضح است كه در اغلب پرژه هاي كشور مصر تغيير پذيري وجود دارد.

راه هايي كه منجربه كاهش تغيير پذيري ميشود شامل ايجاد جريان كاري بهتر ،برنامه ريزي بهترو ايجاد سيستم ،اطلاعات و باز خورد قوي مي باشد.

 

11-رابطه بين تغيير پذيري وعملكرد:

ميزان ضريب واريانس پروژه هاي مطالعه  شده وميزان شاخص مديريت پروژه(PMI)براي هر پرو ژه در جدول شماره 5 نشان داده شده است. ورابطه آماري بين CV و PMI در جدول شماره 5 ديده مي شود.

نكتة اساسي دراين تجزيه وتحليل اين است كه تغيير پذيري در بهره وري روزانه شديداًبه عملكرد پروژه وابسته است.در حقيقت مابه اين نتيجه مي رسيم كه ما با ارتقاي عملكرد  پروژه مي توانيم تغيير پذيري در نيروي كار را كاهش دهيم.

نتيجه گيري :

اين مقاله نشان دهنده دو تركيب ناب با نام هاي الگوبرداري و كاهش تغيير پذيري در بهره وري نيروي كار مي باشد.وبراي اندازه گيري بهره وري  نيروي كار بصورت الگوبرداري از 11 پروژه ساختماني استفاده شده است،الگو برداري شامل شاخص اختلال (DI) ،نسبت عملكرد( PR)وشاخص مديريت پروژه (PMI)مي باشد.وبااستفاده از اين طريق آنها توانستند پروژه هايي با عملكرد قوي و ضعيف را شناسايي كنند.

ميزان DI بين 1 تا صفر مي باشد.واگر ميزان DI عدد بزرگي بدست آيد نشان دهنده آن است كه پروژه ضعيف عمل كرده است.ودر اين مطالعه  ميزانDI سه پروژه خيلي كوچك است وكمتر از1/0 مي باشد.(1/0DI<)

بنابراين 27 درصد پروژه هاي  مطالعه شده بهترين پروژه هستند.همچنين اين پروژه ها داراي ميزان كوچكي از PMI مي باشند(4/0>PMI).چهار پروژه به عنوان بدترين پروژه شناخته شده اند زيرا ميزان DI آنها بسيار بالا است وبيشتر از 4/0 مي باشد(4/0<DI).بنابراين در حدود 36 درصد پروژه هاي مطالعه شده پروژه هايي با عملكرد ضعيف هستند.واين پروژه ها  همچنين داراي ميزان بالايي از PR (2<PR ) وميزان بالايي از PMI (1<PMI )مي باشد.

همچنين در اين مقاله تغيير پذيري در بهره وري نيروي كار محاسبه شده است و با عملكرد  پروژه مقايسه شده است.ميزان تغيير پذيري درداده هاي بهره وري  روزانه نشان دهنده تصوير روشني از پروژه ها با عملكرد عالي و ضعيف است،سه عدد از پروژه ها يعني 27 درصد پروژه هاي مورد مطالعه داراي ميزان CV كمتر 65 مي باشند واين پروژه ها بهترين پروژه ها هستندو همچنين تعداد 7عدد از پروژه ها يعني 64درصد از تمام پروژه ها ي مورد مطالعه پروژه هاي با مديريت ضعيف مي باشند.اين پروژه هاداراي ميزان 100> CV مي باشند. رابطة بين تغيير پذيري وعملكرد بصورت آماري مورد مطالعه  قرار گرفت.كه ميزان ضريب همبستگي بين اين دو عامل 879/0 محاسبه شد.

نتايج اين مطالعه نشان داد كاراخير در مورد تركيب ناب،داراي نتايج ارزشمندي مي باشد.و همچنين نتايج نشان داد كه مديريت با كيفيت عالي مي تواند ابزار مهمي در مديريت پروژه ها يي از اين قبيل باشد.

مطالعاتي نظير مطالعه اخير در مورد تركيب ناب مي تواند منجر به اصلاح بهره وري نيروي كار واصلاح عملكرد  طرح يا پروژه گردد.